Nod astudiaeth Bae Abertawe yw helpu ysmygwyr beichiog i roi'r gorau i'r arfer

Mae ysmygwyr beichiog yn cael eu recriwtio i dreial ymchwil sy'n defnyddio amnewid nicotin mewn gwahanol ffyrdd i'w helpu i roi'r gorau i'r arfer.

Mae SNAP-3 ar agor i ddarpar famau sy'n llai na 25 wythnos o feichiogrwydd ac sy'n ysmygu pum sigarét neu fwy y dydd.

Mae’n astudiaeth genedlaethol, a gynhelir gan Brifysgol Nottingham, ac a arweinir ym Mae Abertawe gan fydwragedd ymchwil arbenigol y bwrdd iechyd.

Dangoswyd bod Therapi Disodli Nicotin, NRT, fel clytiau nicotin a ddefnyddir gyda chymorth ymddygiadol, yn effeithiol wrth helpu pobl i roi'r gorau i ysmygu. Ond mae llai o dystiolaeth ei fod yn effeithiol yn ystod beichiogrwydd.

Mae menywod beichiog sy’n cytuno i gymryd rhan yn SNAP-3 yn cael cynnig clytiau nicotin ynghyd ag ymyrraeth cymorth ymddygiadol newydd, i’w helpu i baratoi i ddefnyddio’r therapi amnewid yn fwy effeithiol.

Mae’r astudiaeth wedi’i chynllunio i redeg ochr yn ochr â gwasanaethau rhoi’r gorau i smygu presennol – fel Helpa Fi i Stopio ym Mae Abertawe, a fydd yn lansio gwasanaeth mamolaeth penodol yn ddiweddarach y gwanwyn hwn.

Yn genedlaethol, mae'r astudiaeth eisiau recriwtio 1,430 o gleifion. Dechreuodd Bae Abertawe recriwtio ei ddarpar famau cyntaf tua diwedd y llynedd.

Dywedodd y fydwraig ymchwil Joelle Morgan: “Rydym yn gobeithio adnabod merched wrth archebu neu yn ystod eu sgan dyddio fel y gallwn eu cefnogi yn gynnar yn y beichiogrwydd.

“Mae’r broses recriwtio yn syml iawn. Fel arfer mae'r cyfan dros y ffôn. Mae'n cymryd tua 20 munud, ac maen nhw'n cael e-bost â dolen i ffurflen ganiatâd i'w chwblhau ar eu dyfais.

“Gofynnir cwpl o gwestiynau iddynt am eu hymddygiad a’u harferion ysmygu. Ar ôl hynny cânt eu dyrannu ar hap naill ai i’r gofal arferol a ddarperir gan Helpa Fi i Stopio neu ymyriad astudiaeth Snap 3, sy’n ffordd ychydig yn wahanol o ddefnyddio’r therapi amnewid nicotin.

“Mae’r ymyriad hwnnw unrhyw le rhwng wythnos a phedair wythnos yn dibynnu ar yr hyn y mae’r fenyw yn teimlo sydd ei angen arni. Mae eu gofal yn cael ei gymryd drosodd gan Helpa Fi i Stopio o’r pwynt hwnnw ymlaen.”

Mae nifer o fanteision i roi'r gorau i ysmygu yn ystod beichiogrwydd, megis lleihau'r risg o gymhlethdodau neu bwysau geni isel, tra'n cynyddu'r siawns o feichiogrwydd iachach a babi iachach.

Mae babanod yn llai tebygol o gael eu geni'n rhy gynnar, gyda'r holl broblemau anadlu, bwydo ac iechyd sy'n gysylltiedig â genedigaeth gynamserol.

Gall hefyd helpu'r babi yn ddiweddarach mewn bywyd. Mae plant y mae eu rhieni'n ysmygu yn fwy tebygol o ddatblygu asthma a salwch difrifol arall a allai fod angen triniaeth ysbyty.

Llun dde: Susan O'Rourke 

Dechreuodd recriwtio i'r treial yn lleol ym mis Hydref, gyda thua dwsin o fenywod yn cytuno i gymryd rhan yn ystod yr ychydig fisoedd cyntaf.

Dywedodd Joelle fod yr ymateb yn amrywio'n sylweddol. Roedd rhai merched wedi'u cymell cymaint i roi'r gorau iddi fel eu bod eisoes wedi rhoi'r gorau i ysmygu cyn i'r bydwragedd ymchwil siarad â nhw. Nid oedd eraill eisiau unrhyw fewnbwn o gwbl.

Dywedodd y fydwraig ymchwil Sharon Jones: “Mae hynny’n dangos pa mor anodd ydyw, er bod cymorth ar gael

“Mae’n gymhleth iawn. Bydd merched yn adrodd am wahanol ffactorau a materion ffordd o fyw sy'n bwydo i'w harfer. Maen nhw'n adnabod llawer ohonyn nhw, ond mae'n anodd iawn sut maen nhw'n torri'r arferion hynny.

“Mae cymorth safonol Helpa Fi i Stopio ar gael ond nid yw ymgysylltu â hynny wedi bod cystal ag yr hoffem.

“Ac felly mae wir yn dod o hyd i ymyriadau a strategaethau sy’n fwy effeithiol ac a fydd, gobeithio, yn cyflawni’r nod o roi’r gorau iddi a’r buddion iechyd a ddaw yn ei sgil.”

Mae bydwragedd Bae Abertawe yn gweithio ar y cyd ag Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru sydd, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, yn hyrwyddo ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru i wella ac achub bywydau.

Yn ogystal ag ariannu ymchwil a datblygu o fewn sefydliadau’r GIG ledled Cymru, mae’n darparu hyfforddiant ac yn hyrwyddo gweithgareddau ymchwil ac ymgysylltu â gweithwyr proffesiynol gofal iechyd a chyfranogwyr.

Dywedodd Susan O'Rourke, rheolwr datblygu gwasanaeth ar gyfer rhaglenni rhoi'r gorau i ysmygu a hunanreoli, fod Helpa Fi i Stopio yn agored i bob menyw feichiog, p'un ai a oeddent yn cymryd rhan yn SNAP-3 ai peidio.

“Rydym hefyd ar hyn o bryd yn recriwtio ar gyfer cynghorwyr rhoi’r gorau i ysmygu mamolaeth Helpa Fi i Stopio, gyda’r gwasanaeth newydd yn cael ei gyflwyno o fewn yr adran famolaeth o ddiwedd mis Ebrill,” meddai.

“Bydd y cynghorwyr yn gweithio’n agos gyda bydwragedd a chynorthwywyr gofal mamolaeth i godi ymwybyddiaeth o’r gwasanaeth rhoi’r gorau i ysmygu mamolaeth a’i lwybrau atgyfeirio a darparu cyngor a chymorth ar drafod rhoi’r gorau iddi gydag ysmygwyr beichiog.”

Disgrifiodd bydwraig iechyd cyhoeddus arbenigol Bae Abertawe, Emma Richards (chwith), astudiaeth SNAP-3 fel cydweithrediad gwych rhwng y bydwragedd ymchwil a Helpa Fi i Stopio.

“Byddwn yn symud hyn ymlaen gyda datblygiad y gwasanaeth rhoi’r gorau i ysmygu mamolaeth,” ychwanegodd.