Mae gwaith celf canolfan geni yn llun perffaith ar gyfer bydwragedd a mamau sy'n disgwyl

Mae mamau sy'n disgwyl a bydwragedd wedi canmol prosiect gwerth £15,000 sydd wedi gweld waliau Canolfan Geni Ysbyty Castell-nedd Port Talbot wedi'u haddurno â gwaith celf hardd.

Roedd y prosiect, a ariannwyd gan Gyngor Celfyddydau Cymru, yn cynnwys comisiynu arlunydd i weithio’n agos gyda bydwragedd i greu amgylchedd tawelu, gan ddefnyddio delweddau o’r byd naturiol, lliwiau tawel a negeseuon ysbrydoledig.

Dechreuodd y gwaith yn 2023 pan wahoddwyd artistiaid i gyflwyno cynigion. Arweiniodd Dr Tracy Breathnach o Rwydwaith Celfyddydau, Iechyd a Lles Cymru y prosiect, gan siarad â 25 o fydwragedd i gael gwell dealltwriaeth o’u gwaith a pha syniadau oedd ganddynt i addurno’r gofod.

Unwaith y daethpwyd o hyd i’r artist llwyddiannus ym mis Mawrth y llynedd, cwblhawyd y gwaith mewn pryd ar gyfer ailagor y ganolfan eni yr hydref diwethaf.

Cafodd gwasanaethau yn y ganolfan eu hatal ym mis Medi 2021 oherwydd heriau’r pandemig a’r pwysau staffio, gan adael menywod heb yr opsiwn o roi genedigaeth mewn uned annibynnol dan arweiniad bydwragedd.

Ond yn dilyn buddsoddiad o £750,000 gan y bwrdd iechyd mae'r ganolfan eni mor brysur ag erioed eto ac mae'r gwaith celf wedi helpu i wneud yr ailagor hyd yn oed yn fwy arbennig. 

Dywedodd Dr Sarah Norris, bydwraig trawsnewid gweithlu Bae Abertawe: “Yn ystod yr amser roedd yn rhaid i mi feddwl am enedigaeth eto mewn lleoliad dan arweiniad bydwragedd, ystyriais yr holl dystiolaeth ynghylch yr hyn y mae'r amgylchedd yn ei olygu a sut mae'n effeithio ar fenywod yn cael eu babanod.

“Mae llawer wedi’i ddogfennu y gall gofod tawel ac ymlaciol iawn, wedi’i ategu gan liwiau a goleuadau addas, wella profiad geni merch yn wirioneddol, nid yn unig yn seicolegol ond o ran canlyniadau.”

Un o'r hormonau allweddol sy'n gysylltiedig â'r esgor yw ocsitosin, ac mae'n hysbys bod y corff yn fwy tebygol o gynhyrchu ocsitosin mewn amgylcheddau tywyll, tawel a chysurlon.

“Felly mae’r lleoliad cywir yn cael effaith gadarnhaol iawn ar ganlyniadau a gallu merch i eni,” ychwanegodd Dr Norris.

Enillodd Bill Taylor-Beales, artist proffesiynol ers dros 30 mlynedd sydd wedi gweithio ar nifer o brosiectau ymgysylltu cymdeithasol ledled y byd, y comisiwn er gwaethaf cystadleuaeth frwd ar ôl cyflwyno syniadau a oedd yn taro tant gyda bydwragedd Bae Abertawe.

Yna cynhaliodd Bill gyfres o weithdai a sesiynau cynllunio cyn cytuno ar y delweddau terfynol.

Dywedodd y fydwraig ymgynghorol Victoria Owens: “Fe wnaethon ni gais i Gyngor y Celfyddydau am grant. Cymeradwyodd ein cais ac yna rhoddodd y prosiect allan i dendr.

“Cawsom lawer o geisiadau y gwnaethom eu hidlo drwodd. Fe wnaethom benderfynu ar yr un artist a oedd, yn ein barn ni, yn dal hanfod bydwreigiaeth, yr amgylchedd a phrofiadau menywod.

“Hwn oedd Bill Taylor-Beales. Ysbrydolodd Bill ni gyda'i fideo cais a oedd yn dal ein hathroniaeth mor dda. Roeddem mor gyffrous i gael y cyfle i ddod â syniadau yn fyw ar waliau ein canolfan eni!

“Yna cynhaliodd Bill y gweithdai gyda’r bydwragedd, ac rwy’n meddwl eu bod yn ei chael hi’n eithaf cathartig i allu helpu i baratoi’r ganolfan a’n timau i groesawu menywod a’u teuluoedd yn ôl.

“Mae cael y ganolfan eni ar agor eto yn beth gwych i’n cymuned. Rydym yn ffodus bod gennym y cyfleusterau i gynnig gofal sy’n wirioneddol ganolbwyntio ar y teulu, gan gynnwys ystafelloedd ôl-enedigol preifat gyda gwelyau dwbl, lle gall teuluoedd aros gyda’i gilydd yn ystod eu harhosiad.”

Siartiodd Cyngor Celfyddydau Cymru gynnydd y prosiect mewn ffilm fer o'r enw Space for Birth.

Ychwanegodd y fydwraig gymunedol Anastasia Allen-Kormylo: “Rwy’n meddwl bod y gwaith celf yn ymwneud ag ysbrydoliaeth a gobaith pan fyddwch chi’n teimlo’n agored i niwed ac ar goll. Mae'n ymwneud â'ch atgoffa bod cymaint o ferched eraill wedi bod yno o'ch blaen chi a gallwch chi wneud hyn hefyd."