Mae gan dîm arbenigol y presgripsiwn cywir i gadw cleifion yn iach gartref

Mae cleifion yn cael eu helpu i gadw'n iach gartref diolch i dîm o arbenigwyr sy'n rheoli ac yn adolygu eu meddyginiaeth ar eu cyfer.

Mae fferyllwyr wedi bod yn bresennol mewn wardiau rhithwir ers iddynt gael eu lansio ym Mae Abertawe yn 2021.

Mae wardiau rhithwir yn darparu gofal a chymorth yn y gymuned i bobl ag anghenion iechyd a chymdeithasol cymhleth.

Yn hytrach na ward sy'n cynnwys gwelyau ysbyty, mae gwelyau'r cleifion eu hunain yn dod yn rhan o ward rithwir, sy'n golygu eu bod yn dal i dderbyn yr un lefel o ofal ond yng nghysur eu cartrefi.

Yn y llun: Fferyllwyr ward rhithwir Esther Hughes, Felicity Cameron, prif fferyllydd gofal sylfaenol Lorna Collins a fferyllwyr rhith-ward Moussa Bazzoun a Sian Rhodes.

Mae tîm amlddisgyblaethol sy'n cynnwys gweithwyr iechyd a gofal proffesiynol, megis meddygon, nyrsys, fferyllwyr a therapyddion, yn trafod sut i gynllunio a rheoli gofal pob claf.

Mae asesu wyneb yn wyneb yn elfen bwysig o'r gwasanaeth, gan sicrhau bod yr holl ymyriadau angenrheidiol yn cael eu cwblhau.

Rhan hanfodol o rôl fferyllwyr yw'r hyn a elwir yn optimeiddio meddyginiaeth, lle maent yn cynnal adolygiadau i sicrhau ei fod yn ddiogel ac yn darparu budd clinigol i bob claf.

Mae Lorna Collins, prif fferyllydd o fewn gofal sylfaenol, yn goruchwylio'r tîm o fferyllwyr o fewn y wardiau rhithwir.

Dywedodd: “Mae'n bwysig iawn cael fferyllwyr yn rhan o'r gwasanaeth oherwydd bod llawer o gleifion ar feddyginiaethau lluosog.

“Gallai cleifion fod o dan sawl arbenigedd, pob un yn rhagnodi meddyginiaeth iddynt yn annibynnol. Yna mae'r claf yn cymryd y feddyginiaeth a ragnodwyd ond gallent effeithio ar ei gilydd - a'r nifer fwyaf o feddyginiaethau, y risg uwch o effeithiau andwyol.

“Rydym yn cynnal adolygiadau meddyginiaeth i wneud yn siŵr ei fod yn gwneud yr hyn yr ydym am iddo ei wneud ac yn darparu'r buddion y byddem eu heisiau i'r claf.

“Rydyn ni’n ceisio tynnu meddyginiaeth ddiangen o’u presgripsiwn amlroddadwy os nad oes ei angen mwyach neu os nad yw’n addas iddyn nhw mwyach.”

Mae'r tîm hefyd yn cynnal trafodaethau â chleifion am eu meddyginiaeth, naill ai dros y ffôn neu drwy ymweld â nhw gartref.

“Mae’n ddefnyddiol cael sgwrs i ddeall beth mae’r person hwnnw ei eisiau a beth sy’n bwysig iddyn nhw,” ychwanegodd Lorna.

“Gallai rhai cleifion fod ar dabledi lluosog ac efallai y bydd yn rhaid iddynt eu cymryd sawl gwaith y dydd.

“Trwy gael sgwrs gallwn weld a allwn newid y feddyginiaeth - efallai y bydd tabled a all gwmpasu cyflyrau lluosog neu feddyginiaeth y gellir ei rhagnodi unwaith y dydd yn hytrach na thair neu bedair gwaith y dydd.

“Mae’n ymwneud â cheisio symleiddio pethau i’w gwneud hi’n haws iddyn nhw.”

Mae wardiau rhithwir ar gael ym mhob un o wyth o Raglenni Cydweithredol Clwstwr Lleol y bwrdd iechyd – Iechyd y Bae, Iechyd y Ddinas, Cwmtawe, Llwchwr a Phenderi yn ardal Abertawe, yn ogystal ag Afan, Castell-nedd a Chymoedd Uchaf yn ardal Castell-nedd Port Talbot.

Mae gan bob ward rithwir fferyllydd wedi'i leoli yn ei dîm amlddisgyblaethol ac mae'n golygu, yn wahanol i'r rhan fwyaf o rolau fferyllwyr eraill, y gallant ymweld â chleifion gartref i drafod eu meddyginiaeth.

“Gallwn gynnal arsylwadau tra rydym yno, megis pwysedd gwaed neu brofion curiad y galon,” meddai Lorna.

“Felly, pe bai gennym ni bryderon ynghylch a oedd pwysedd gwaed rhywun yn rhy isel neu’n rhy uchel a’n bod ni eisiau ei wirio ddwywaith cyn i ni argymell unrhyw newidiadau i feddyginiaeth, gallem fynd allan i wneud hynny a chynnwys y claf tra byddwn ni yno.

“Gallwn hefyd ymweld â’r cartref os nad yw’r person efallai’n rheoli ei feddyginiaeth, os yw wedi drysu ag ef neu os ydym yn gwneud newidiadau mawr iddo.

“Mae'n helpu pan fydd gennych y feddyginiaeth o'ch blaen fel y gallwch gyfeirio ato a siarad amdano.

“Gallwn hefyd ddarparu gwybodaeth ysgrifenedig, fel siart atgoffa meddyginiaeth.

“Mae gennym ni’r fantais o allu cefnogi rhai o’n poblogaeth fwyaf bregus, ein poblogaeth sy’n gaeth i’r tŷ, sydd wedi cael trafferth cael mynediad at fferyllwyr practis neu gymunedol.”

Mae Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) yn disgrifio aml-fferylliaeth - lle mae pobl yn cymryd meddyginiaeth lluosog - problem fyd-eang fawr.

Mae hyn oherwydd nad yw tua 50 y cant o bobl yn cymryd eu meddyginiaeth fel y'i rhagnodir.

Mae sicrhau bod meddyginiaeth yn ddiogel ac yn addas ar gyfer pob claf nid yn unig o fudd i'w hiechyd unigol ond gall hefyd helpu i atal derbyniadau posibl i'r ysbyty.

Mae Grŵp Strategaeth Feddyginiaethau Cymru Gyfan yn amcangyfrif bod niwed o feddyginiaethau yn arwain at 11 y cant o dderbyniadau i’r ysbyty heb eu cynllunio, gyda 70 y cant yn gleifion hŷn ar bresgripsiwn â meddyginiaethau lluosog.

“Mae mor bwysig ein bod yn cael meddyginiaeth yn iawn ac yn trin pob person fel unigolyn,” meddai Lorna.

“Rydyn ni'n dilyn yr holl ganllawiau ond mae'n rhaid i ni edrych yn gyfannol ar bob claf a cheisio priodi'r holl gyflyrau maen nhw'n cael eu trin ar eu cyfer a'u holl feddyginiaeth i sicrhau ein bod ni'n cael y buddion rydyn ni eu heisiau ar eu cyfer.

“Er bod dad-bresgripsiwn yn elfen bwysig, bydd meddyginiaeth yn cael ei hychwanegu os oes angen er budd y claf.

“Mae'n bwysig gwneud yn siŵr bod y dosau'n dal yn ddiogel i bob claf neu os efallai ei bod hi'n bryd rhoi'r gorau i feddyginiaeth benodol a newid i rywbeth arall.

“Pan fyddwch chi'n siarad â nhw, ni fydd llawer o gleifion yn cymryd tabled oherwydd nad ydyn nhw'n gwybod beth yw ei ddiben na pham y cafodd ei ragnodi.

“Mae addysg yn bwysig iawn hefyd oherwydd os gallwch chi gael y sgwrs honno gyda nhw, maen nhw'n fwy tebygol o fod yn rhan o'r hyn maen nhw i fod i'w gymryd. Gall hyn helpu i leihau niwed i gleifion a lleihau gwastraff.

“Mae'n ymwneud â cheisio gwella perthynas cleifion â'u meddyginiaeth a'u cael i ddeall pam eu bod yn ei gymryd a cheisio atal derbyniadau i'r ysbyty trwy feddyginiaeth.”

Dywedodd Dr Anjula Mehta, Cyfarwyddwr Meddygol Gweithredol interim y bwrdd iechyd: “Mae rôl y fferyllydd o fewn y ward rithwir yn allweddol i lwyddiant optimeiddio gofal a sefydlogi ein cleifion mwyaf agored i niwed.

“Roeddem yn gwybod y byddai’r rôl hon yn llwyddiannus yng nghyd-destun ein tîm aml-broffesiynol craidd, ond rydym wrth ein bodd yn gweld y gwahaniaeth gwirioneddol y mae fferyllwyr ward rhithwir yn ei wneud i’n cleifion bob dydd.”