Gall fferyllwyr asesu a thrin UTI yn nes at adref

Gall menywod sydd â haint ar y llwybr wrinol bellach gael lleddfu poen heb orfod gweld meddyg teulu.

Mae gwasanaeth newydd sy'n cael ei lansio ym Mae Abertawe yn galluogi fferyllwyr cymunedol i asesu eu symptomau a darparu cyffuriau lleddfu poen neu driniaeth am ddim os oes angen.

Mae ar gael i'r rhan fwyaf o fenywod rhwng 16 a 64 oed, sydd â symptomau haint y llwybr wrinol, neu UTI.

Gall y rhain gynnwys poen neu deimlad o losgi wrth pasio wrin, angen pasio wrin yn amlach nag arfer, angen pasio wrin yn sydyn neu’n fwy brys nag arfer a llai o anghysur bol, ymhlith symptomau eraill.

Bydd fferyllwyr yn gofyn cwestiynau i benderfynu a oes angen prawf wrin ar y claf ac yna'n cwblhau asesiad clinigol cyn penderfynu a oes angen triniaeth.

Mae'n caniatáu i gleifion dderbyn eu gofal yn nes at eu cartrefi a pheidio â gorfod gwneud apwyntiad gyda'r meddyg teulu yn gyntaf.

Cynghorir cleifion i gysylltu â'u fferyllfa leol cyn mynychu i wirio a yw'r gwasanaeth ar gael iddynt.

Dywedodd Sam Page, Pennaeth Gofal Sylfaenol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe: “Os yw atebion y claf yn nodi bod UTI yn debygol, efallai na fydd angen prawf wrin.

“Os oes angen prawf wrin, dim ond ychydig funudau fydd yn rhaid i’r claf aros i dderbyn y canlyniad.

“Bydd y prawf yn helpu’r fferyllydd i wneud diagnosis os nad yw’n glir yn seiliedig ar eu symptomau yn unig.”

Os nad oes angen triniaeth, bydd y fferyllydd yn cynnig cyngor hunanofal i helpu cleifion i reoli'r haint gartref.

Gallant hefyd gynnig cyffuriau lleddfu poen neu driniaeth os bernir bod angen y rhain.

“Efallai na fydd angen triniaeth ar gleifion bob amser felly gallai’r fferyllydd argymell cymryd cyffur lladd poen,” ychwanegodd Sam.

“Os yw’n briodol, gallant roi cwrs byr o driniaeth i gleifion.

“Gallant hefyd gyflenwi gwrthfiotigau ond maent yn awgrymu i’r claf aros am 48 awr cyn eu cymryd, rhag ofn i’r symptomau fynd ar eu pen eu hunain.”

Gall gwrthfiotigau helpu i drin llawer o heintiau, ond nid oes eu hangen bob amser ar gyfer symptomau wrinol.

Trwy gymryd gwrthfiotigau dim ond pan fydd eu hangen, gall helpu i leihau'r risg o ymwrthedd gwrthficrobaidd a all wneud rhai heintiau yn fwy anodd eu trin.

Mae Dr Charlotte Jones yn bartner meddyg teulu ym Meddygfa Uplands a’r Mwmbwls ac yn arweinydd clinigol y bwrdd iechyd ar gyfer stiwardiaeth gwrthficrobaidd.

Meddai: “Er mwyn helpu i gadw’r gwrthfiotigau i weithio, dim ond os yw gweithiwr iechyd proffesiynol wedi cynghori i wneud hynny y dylid eu cymryd.

“Drwy eu cymryd dim ond ar ôl cael cyngor, maen nhw’n fwy tebygol o weithio ar gyfer haint posib yn y dyfodol.”

Gall rhai cleifion gael haint mwy cymhleth ac efallai y bydd angen profion a thriniaeth ychwanegol arnynt.

Mae pobl sy'n feichiog, sydd â systemau imiwnedd gwan, tymheredd uchel neu sydd â chyflyrau meddygol penodol ymhlith y rhai nad ydynt efallai'n gallu defnyddio'r gwasanaeth.

Yn yr achos hwn, fe'u cynghorir i siarad â fferyllydd cymunedol neu bractis meddyg teulu i gael cyngor ar ba wasanaeth sydd fwyaf addas ar eu cyfer.