Canolfan Diagnosis Cyflym Arloesol i ehangu ar ôl peilot dwy flynedd llwyddiannus

Mae canolfan arloesol sy'n darparu diagnosis cyflym i bobl â symptomau a allai fod yn ganser yn ehangu ar ôl cynllun peilot llwyddiannus.

Mae’r Ganolfan Diagnosis Cyflym yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot bellach yn cynnig ymchwiliadau lwmp gwddf un stop, ynghyd â gwasanaeth biopsi estynedig a chlinig symptomau annelwig ychwanegol, i gyd yn barhaol.

Fe'i gwnaed yn bosibl trwy fuddsoddiad ychwanegol o £390,000 y flwyddyn gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe.

Prif lun: rhai o dîm y clinig lwmp gwddf. Gweler diwedd y datganiad am y pennawd llawn.

Roedd hyn yn dilyn cynllun peilot dwy flynedd a ariannwyd gan y sefydliad dielw o Gymru, Moondance Cancer Initiative.

Roedd cyllid Moondance o £700,000 yn caniatáu i ddull un ymweliad yr RDC gael ei ymestyn i ymchwilio i amheuaeth o ganser y colon a'r rhefr a lympiau gwddf, ynghyd â gwelliannau allweddol eraill.

Roedd y gwelliannau hyn yn cynnwys clinig radiotherapi o fewn y gwasanaeth malaenedd o darddiad anhysbys (MUO), ynghyd â gwasanaeth biopsi newydd.

Roedd yr olaf yn golygu y gallai gweithdrefnau radiolegol ymyriadol megis biopsïau esgyrn ac afu, a oedd yn cael eu cynnal ar y pryd yn Singleton a Threforys yn unig, gael eu cynnal yng Nghastell-nedd Port Talbot hefyd.

Dywedodd rheolwr cydgysylltu’r RDC, Helen Gray: “Hyd at ddiwedd mis Mawrth, gwelodd y llwybr lwmp gwddf 505 o gleifion.

“O’r rhain, cafodd 59 o gleifion amrywiaeth o ddiagnosis o ganser. Mae hynny’n gyfradd o 11.7 y cant, sy’n uchel iawn.”

Ychwanegodd radiolegydd pen a gwddf ymgynghorol Dr Shaheena Sadiq: “Cysyniad y clinig oedd adeiladu fframwaith cyflawn o amgylch y claf - gan integreiddio radioleg, ENT a chydweithwyr nyrsio a gofal eilaidd eraill, i gefnogi’r claf yn llawn ar hyd y llwybr hwn.

“Mae hynny'n ei wneud yn unigryw.”

Mae cyllid bwrdd iechyd parhaus hefyd wedi'i gadarnhau ar gyfer y gwasanaeth biopsi. Mae hyn yn cael ei ymestyn i gynnwys cleifion â lymffadenopathi, sef chwyddo'r nodau lymff o amgylch y corff.

Meddai Helen: “Yn draddodiadol mae cleifion sy’n cyflwyno â lymffadenopathi yn bownsio o amgylch y system gan y gallent ddod o dan unrhyw nifer o arbenigeddau.

“Rydym am greu llwybr llyfn fel y gallant ddod atom a chael cymorth nyrsio llawn yn ystod cyfnod a allai fod yn frawychus. Rydyn ni’n bwrw ymlaen â hyn, ac rydyn ni’n disgwyl iddo ddechrau’n fuan.”

Dywedodd Dr Rob Orford (yn y llun), prif weithredwr Moondance Cancer Initiative: “Mae canolfannau diagnostig cyflym yn darparu gwasanaeth diagnostig hanfodol yng Nghymru, a dyna pam y gwelsom bwysigrwydd ariannu’r ehangu ddwy flynedd yn ôl ym Mae Abertawe.

“Galluogodd ein cyllid i’r bwrdd iechyd brofi a dangos effeithiolrwydd cyflwyno llwybrau a gwasanaethau ychwanegol, ac rydym wrth ein bodd eu bod wedi bod yn llwyddiannus i gleifion.

“Mae hwn yn ganlyniad hollbwysig i Fae Abertawe. Gobeithiwn y bydd yn darparu fframwaith i fyrddau iechyd eraill ddysgu ohono er mwyn gwella llwybrau diagnostig a chanlyniadau i gleifion ymhellach.”

Mantais arall cyllid ychwanegol Bae Abertawe yw cynyddu nifer y clinigau symptomau annelwig o ddau i dri yr wythnos.

Mae meddygon teulu sydd â phryderon am gleifion nad oes ganddynt yr arwyddion baner goch traddodiadol o ganser wedi gallu eu cyfeirio at yr RDC ers iddo agor ei ddrysau yn haf 2017.

Fe'u gwelir fel arfer mewn clinig symptomau annelwig o fewn wythnos. Cânt eu hymchwilio a rhoddir y canlyniadau neu'r camau nesaf i gyd mewn un bore.

Os canfyddir bod gan y claf ganser, caiff ei gyfeirio at y tîm arbenigol perthnasol i'w asesu heb unrhyw oedi diangen. Gall eraill gael y sicrwydd bod popeth yn iawn.

Daeth y penderfyniad i gynyddu nifer y clinigau yn dilyn ymchwydd mewn atgyfeiriadau, o 50-60 y mis cyn-Covid i 70-80 erbyn diwedd y llynedd.

Arweiniodd hynny yn ei dro at arhosiad o bedair wythnos, digynsail ar gyfer canolfan sydd fel arfer yn gweld cleifion o fewn dyddiau.

Ychwanegodd Helen: “Heb y cyllid ychwanegol hwn, rydyn ni’n gwybod y byddai’n rhaid i ni aros am 16-17 wythnos o fewn ychydig wythnosau. Ond nawr mae gennym ni ddigon o gapasiti i gwrdd â’r galw rydyn ni’n gwybod sydd allan yna.”

Dywedodd arweinydd clinigol yr RDC, Dr Heather Wilkes, “Ni fyddai dim o’r arloesi gwasanaeth hwn a phrawf dilynol o werth wedi bod yn bosibl heb gyllid a chefnogaeth gan Moondance Cancer Initiative.

“Daeth y peilot dwy flynedd a ariannwyd i’w ddiwedd y cytunwyd arno, ond fe’n galluogodd i sefydlu a diogelu ein gwasanaethau RDC at y dyfodol. Mae’n newyddion gwych i staff a chleifion eu bod am barhau.”

Llun yn dangos (ch-dd) Rachel Morgan, arolygwr MRI, radioleg; Siobhan Evans, nyrs glinigol arbenigol, RDC; Hannah David, Uwcharolygydd CT, Radioleg; Dr Shaheena Sadiq, ymgynghorydd, radioleg; Susan Blackmore, arbenigwr nyrsio clinigol Macmillan, RDC; Dr Lydia Guthrie, radiolegydd ymgynghorol, radioleg; Jessica Bowden, arbenigwr nyrsio clinigol, RDC; Julie Williams, gweithiwr cymorth gofal iechyd, RDC; Sophie Thomas, gweithiwr cymorth gofal iechyd, banc nyrsio; Cheryl Bozilovic, gweithiwr cymorth gofal iechyd radioleg.