Y ffermwr David yw'r person cyntaf yng Nghymru i dderbyn triniaeth canser uwch-dechnolegol

Mae math uwch o radiotherapi yn cael ei ddefnyddio i drin canser y pancreas yn Ysbyty Singleton yn Abertawe – y cyntaf yng Nghymru i'w gyflwyno.

Mae'r ysbyty yn gartref i Ganolfan Canser De-orllewin Cymru, sydd eisoes wedi arloesi cyfres o ddulliau arloesol o driniaethau.

Yn 2022 dechreuodd ddefnyddio SABR, radiotherapi abladol stereotactig, i drin canser yr ysgyfaint i ddechrau ond gyda mathau eraill o ganser yn dilyn.

Mae'r prif lun uchod yn dangos Mr Evans ychydig cyn cael un o'i bum sesiwn SABR, ynghyd â (o'r chwith i'r dde): yr oncolegydd clinigol ymgynghorol Owen Nicholas, y technolegydd ffiseg radiotherapi uwch Lucy Faulkner, a phennaeth dros dro'r gwasanaeth - radiotherapi Anna Iles.

Mae SABR yn darparu dos llawer uwch ond mwy targedig o ymbelydredd i'r tiwmor, gan leihau'r risg o niwed i feinwe iach o'i gwmpas.

Ar gyfer canser y pancreas, mae hefyd yn golygu mai dim ond pum sesiwn sydd eu hangen ar gleifion o'i gymharu â mwy na 15. Mae hyn nid yn unig yn rhyddhau capasiti ond mae o fudd arbennig i'r rhai sy'n teithio pellteroedd hir i'r ganolfan ganser ranbarthol yn Singleton.

Mae arbenigwyr yno wedi cael cefnogaeth gan The Christie, canolfan ganser un safle fwyaf Ewrop sydd wedi'i lleoli ym Manceinion, sydd eisoes yn cynnig SABR ar gyfer canser y pancreas, un o'r canserau anoddaf i'w drin.

Y ffermwr lled-ymddeoledig David Evans (yn y llun), sy'n byw ger Aberystwyth, yw'r person cyntaf yng Nghymru i elwa ohono.

“Cefais ddiagnosis fis Hydref diwethaf,” meddai Mr Evans, 75 oed. “Roedd gen i gerrig bustl a rhwystr. Dyna sut y darganfuon nhw fod gen i ganser. Oni bai am hynny, mae’n debyg na fyddwn i yma heddiw.

“Dechreuais gwrs o 12 sesiwn o gemotherapi yn Aberystwyth ac rwyf bellach wedi cael fy radiotherapi yn Singleton.

“Roedd gwneud pum taith yn iawn. Cododd y car ambiwlans fi a’m cludo adref, ond roedd yn dal i fod yn daith tair awr bob ffordd. Pe bawn i wedi gorfod gwneud 15 taith, mae’n debyg y byddwn i wedi bod yn flinedig iawn.

“Byddwn i wedi cael trafferth, ond fel y mae hi, rwy’n teimlo’n iawn. Aeth y driniaeth yn dda – doedd dim sgîl-effeithiau o gwbl.”

Dywedodd Owen Nicholas, oncolegydd clinigol ymgynghorol yng Nghanolfan Canser De-orllewin Cymru: “Mae SABR yn ffurf fyrrach, mwy targedig o radiotherapi a roddir dros bum sesiwn yn hytrach na’r 15 i 28 arferol.

“Byddai’r sesiynau hynny’n digwydd bob dydd, ond gyda SABR mae’n cael ei fyrhau i bum sesiwn a roddir bob yn ail ddiwrnod.

“Mae wedi’i dargedu’n llawer mwy felly mae’n cael ei oddef yn dda yn gyffredinol, ac mae’n ein galluogi i roi dos uwch nag arfer i’r pancreas, sy’n helpu i’w reoli hyd yn oed yn well.

“Mae tystiolaeth i awgrymu y gallai cleifion sy’n derbyn y driniaeth hon gael canlyniadau gwell, eu bod yn gwneud yn well nag y gwnaethon nhw gyda radiotherapi safonol.”

Gan fod y SWWCC yn cwmpasu Hywel Dda a Bae Abertawe, mae'r nifer llai hwn o sesiynau yn golygu llawer llai o amser teithio neu arosiadau naill ai yn hostel Singleton, Bay View, neu lety arall.

Rhai o'r tîm a weithiodd ar gyflwyno SABR ar gyfer canser y pancreas. O'r chwith i'r dde: Sophie Jenkins, pennaeth gwasanaeth dros dro, radiotherapi; Mark Stewart, arweinydd radiograffydd CT; Anna Iles, Pennaeth gwasanaeth dros dro – radiotherapi; Adam Selby, arweinydd gwyddonydd ffiseg radiotherapi SABR; Owen Nicholas, oncoleg clinigol ymgynghorol; Rhys Jenkins, prif dechnolegydd ffiseg radiotherapi; Lucy Faulkner, dirprwy bennaeth, technolegwyr ffiseg radiotherapi; a Tracy Lewis, arweinydd radiotherapi cyn triniaeth.

“Rydym wedi bod yn gweithio arno ers nifer o flynyddoedd, ac rydym bellach yn gyfforddus y gallwn ddarparu’r driniaeth hon yn ddiogel ac yn effeithiol,” meddai Dr Nicholas. “Mae hon yn radiotherapi cymhleth iawn, felly mae wedi bod yn ymdrech tîm enfawr i gyrraedd y pwynt hwn.”

Dywedodd y technolegydd ffiseg radiotherapi uwch Lucy Faulkner, fel rhan o'i baratoadau, fod y SWWCC wedi cael ei fentora gan The Christie, a roddodd gyngor ac adborth.

Ychwanegodd: “Fe wnaethon ni hefyd fynychu cynadleddau i ddeall sut mae canolfannau eraill yn gwneud pethau.

“Wrth drin gyda SABR, mae'n bwysig ein bod yn gywir iawn wrth dargedu'r tiwmor.

“Mae’n rhaid i ni sicrhau bod y claf yn yr un safle bob tro, a bod y driniaeth wedi’i optimeiddio ar gyfer hyn. Aethon ni i gynadleddau i weld sut roedden nhw’n llwyddo i wneud hynny.

“Mae wedi cymryd llawer o waith i gyrraedd lle rydyn ni.”