Tîm deintyddol yn hawlio teitl cenedlaethol am leihau gwastraff i helpu'r amgylchedd

Mae practis deintyddol yng Nghastell-nedd Port Talbot wedi derbyn cydnabyddiaeth genedlaethol am ei ymroddiad i ddod yn fwy cynaliadwy.

Roedd Practis Deintyddol GCG yng Ngwauncaegurwen eisoes wedi ennill gwobr aur fel rhan o Fframwaith a Chynllun Gwobrau Gofal Sylfaenol Gwyrddach Cymru.

Wedi'i gyflwyno gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, mae'r cynllun yn cynnwys camau clinigol ac anghlinigol y gall staff gofal sylfaenol eu rhoi ar waith yn eu harferion i ddod yn fwy cyfeillgar i'r amgylchedd.

Wrth i fwy o gamau gweithredu gael eu rhoi ar waith, gall y practisau ennill gwobrau efydd, arian ac aur.

Yn y llun: Staff Practis Deintyddol GCG gyda'r ymgynghorydd Adran Achosion Brys Bae Abertawe ac Arweinydd Clinigol Cynaliadwy Sue West-Jones (chwith eithaf), a Chyfarwyddwr Cynorthwyol Dros Dro Cynllunio a Phartneriaethau Comisiynu a Chynaliadwyedd Hannah Roan a'r Rheolwr Cynllunio Cynaliadwyedd Hayley Beharrell (y ddwy ar y dde eithaf).

Nawr, mae'r practis deintyddol wedi'i enwi'n enillydd y categori Gofal Sylfaenol Gwyrddach yng Ngwobrau Cynaliadwyedd GIG Cymru, a gynhaliwyd yn Arena Abertawe ym mis Mehefin.

Gwobrwywyd staff am brosiect gwella ansawdd lleihau gwastraff a weithredwyd ganddynt fel rhan o'r cynllun.

I ddechrau, cynhaliodd y tîm practis casglu data i fesur faint o wastraff clinigol a gynhyrchwyd bob wythnos, gyda'r nod o'i leihau 10 y cant o fewn chwe mis.

Cyflwynwyd eu gwobr iddynt, a wnaed yn rhannol gan ddefnyddio plastigau wedi'u hadfer o wastraff clinigol fel rhan o brosiect a gynhaliwyd gan Natural UK a Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg.

Dywedodd Yvette Powe, deintydd yn bractis deintyddol GCG ac arweinydd deintyddol ar gyfer Cydweithredfeydd Clwstwr Lleol Cwmtawe a'r Cymoedd Uchaf: “Fe benderfynon ni ganolbwyntio ein prosiect ar wastraff gan ei fod yn rhywbeth y mae'r tîm deintyddol cyfan yn cyfrannu ato yn ystod a thu allan i lawdriniaeth, felly byddai'n creu dull tîm.

“Fe wnaethon ni ddarganfod ein bod ni’n cynhyrchu 20kg o wastraff clinigol yr wythnos, ac roedden ni’n anelu at leihau hynny i 18kg o fewn chwe mis.

“Fe wnaethon ni hefyd adolygu cynnwys rhai bagiau gwastraff clinigol a darganfod eu bod nhw’n cynnwys menig, swabiau a gwastraff triniaeth yn bennaf, fel bibiau cleifion, fel yr oeddem ni’n ei ddisgwyl.

“Ond fe wnaethon ni hefyd ddod o hyd i lawer o gwpanau cleifion a thywelion papur a helpodd ni i sylweddoli ein bod ni’n cynhyrchu gwastraff clinigol yn amhriodol a gallem newid hyn.

“Drwy leihau faint o wastraff clinigol a gynhyrchwyd gennym, rydym yn lleihau faint o wastraff sy’n cael ei losgi mewn safleoedd tirlenwi ac allyriadau carbon deuocsid.”

Wrth adolygu cynnwys bagiau gwastraff clinigol, canfu staff hefyd fod mwy na 400 o godennau sterileiddio, a ddefnyddir i sterileiddio drychau a chwiliedydd, yn cael eu gwaredu bob wythnos.

Yn lle hynny, cyflwynodd staff gynwysyddion storio ar gyfer y drychau a'r chwiliedyddion i helpu i leihau nifer y cwdyn sterileiddio sydd eu hangen, gan barhau i lynu wrth brotocolau glanhau.

Cam arall a gymerodd y practis oedd cysylltu â gwneuthurwr y powtshis sterileiddio, a gynghorodd y gellid eu hailgylchu os cânt eu gwahanu.

Nawr, yn hytrach na pharhau i'w rhoi yn y gwastraff cyffredinol, mae staff yn gallu ailgylchu'r papur a'r deunydd pacio plastig meddal.

Er mwyn helpu i wella gwaredu gwastraff ymhellach, cyflwynodd y tîm fagiau gwastraff anghlinigol i'r feddygfa hefyd i sicrhau bod eitemau'n cael eu gwaredu'n gywir.

Yn y llun: Cyflwynwyd gwobr i'r staff gan staff Iechyd Cyhoeddus Cymru gan gynnwys yr ymgynghorydd Iechyd Cyhoeddus, adran gofal sylfaenol, Sian Evans (chwith), y swyddog cymorth prosiect Rebecca Williams Howells ac uwch ymarferydd iechyd cyhoeddus, adran gofal sylfaenol, Angharad Wooldridge (y ddwy ar y dde).

“Gwelsom hefyd fod tua 250 o gwpanau plastig yn cael eu gwaredu bob wythnos,” ychwanegodd Yvette.

“O ganlyniad, fe wnaethon ni gyflwyno cwpanau dur di-staen y gellir eu hailddefnyddio. Roedd yn rhaid i ni addasu’r poeryddion, y mae cleifion yn eu defnyddio i rinsio eu cegau, fel y gellid rhoi’r dŵr i’r cwpanau newydd.

“Roedd yn weithrediad llwyddiannus iawn ac yn newid gweladwy i’r cleifion, a gafodd lawer o adborth cadarnhaol.

“Gallai’r newid hwn hefyd ein helpu i arbed costau yn y tymor hir drwy leihau’r angen i ni archebu cwpanau plastig, sydd hefyd yn lleihau nifer y danfoniadau a’r pecynnu.”

O ganlyniad i waith y tîm, o fewn chwe mis roeddent yn gallu lleihau nifer y bagiau gwastraff clinigol yr wythnos o bump i bedwar – gostyngiad o 20 y cant.

Dros y ddwy flynedd ganlynol, gostyngodd hyn eto ac mae'r practis bellach yn cynhyrchu dim ond dau fag o wastraff clinigol yr wythnos yn gyson, yn pwyso tua 8kg o'i gymharu â'r pum bag a oedd yn pwyso 20kg – gostyngiad o 40 y cant.

Dywedodd Yvette: “Mae’r canlyniadau wedi bod yn gadarnhaol iawn ac mae’r newidiadau a wnaethom wedi’u hymgorffori’n llawn yn ein harferion dyddiol.

“Rydym wedi llwyddo i leihau ein cyfraniadau at waredu gwastraff clinigol, llosgi a thirlenwi.

“Yn wreiddiol, ein bwriad oedd lleihau ein gwastraff clinigol 10 y cant dros chwe mis, ond gyda’r prosiect bellach yn rhedeg ers dros 30 mis, rydym wedi gweithredu mwy o newidiadau gan arwain at ostyngiad o 40 y cant mewn gwastraff clinigol.

“Rydym wedi gallu lleihau ein contract gwaredu gwastraff clinigol, a arweiniodd at arbediad blynyddol o £800. Rydym hefyd wedi gwneud arbediad blynyddol o fwy na £4,000 drwy leihau eitemau tafladwy, fel cwpanau plastig ac awennau sugno plastig.

“Rydym yn falch iawn o beth rydym wedi’i gyflawni drwy’r prosiect hwn. Mae agwedd a dull y tîm o ran cynaliadwyedd wedi bod yn un o’r llwyddiannau mwyaf, wrth i’r tîm cyfan ymgysylltu’n wirioneddol.

“Fel tîm rydym wedi ymrwymo’n llwyr i wneud newid parhaol, a rennir gyda’n cleifion.”

Dywedodd Sam Page, Pennaeth Gofal Sylfaenol ym Mae Abertawe: “Llongyfarchiadau i dîm Practis Deintyddol GCG ar eu cydnabyddiaeth genedlaethol sy’n haeddiannol iawn.

“Mae eu hymrwymiad parhaus i gynaliadwyedd mewn gofal deintyddol yn gosod esiampl ardderchog ar gyfer gofal sylfaenol ac yn adlewyrchu ymroddiad ac arloesedd tîm y practis.”