Pobl wedi'u haddysgu a'u hannog i ymarfer corff i helpu i wella eu cyflwr

Mae pobl sy'n byw gyda phroblemau anadlol cronig yn gwneu ymarfer corff ac yn dysgu technegau hunanreoli i helpu i wella eu symptomau.

Mae gwasanaeth adsefydlu ysgyfeiniol Bae Abertawe yn darparu cwrs chwe wythnos i gleifion â chlefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint (COPD).

Yn ystod mis Tachwedd, Mis Ymwybyddiaeth COPD, byddwn yn tynnu sylw at y gwasanaethau, y canllawiau hunanreoli a'r gefnogaeth sydd ar gael i gleifion Bae Abertawe.

Mae'r cwrs yn cynnwys tua awr o ymarfer corff, ac yna awr o addysg a thrafodaeth yn ymdrin â phynciau fel maeth, meddyginiaeth a ffordd o fyw.

Yn y llun: Staff a chyfranogwyr yn sesiwn adsefydlu ysgyfeiniol Canolfan Sant Paul.

Mae tîm aml-broffesiynol o ffisiotherapyddion, therapyddion galwedigaethol, dietegwyr, technegwyr a nyrsys anadlol yn cynnal y sesiynau gan sicrhau y gellir ymdrin ag amrywiaeth o bynciau.

Fe'i cyflwynir mewn lleoliadau cymunedol ledled Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot, gan ei gwneud hi'n haws i bobl gael mynediad at y sesiynau gan eu bod yn agosach at adref.

Nod cyffredinol y cwrs yw nid yn unig gwella symptomau pobl ond hefyd darparu gwybodaeth a thechnegau i'w helpu i reoli eu cyflwr yn well gartref.

Dywedodd Nicola Perry-Gower, arweinydd adsefydlu ysgyfeiniol y bwrdd iechyd: “Yn debyg iawn i roi’r gorau i ysmygu, mae adsefydlu ysgyfeiniol yn driniaeth sy’n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer cleifion â chlefyd anadlol cronig.

“Mae’n rhaglen hanfodol sydd nid yn unig yn helpu i wella iechyd corfforol ond sydd hefyd yn gwella lles emosiynol a seicolegol, gan ei gwneud yn elfen hanfodol o ofal i unigolion sy’n byw gyda chlefyd anadlol cronig.

“Mae’r sesiynau’n rhedeg am ddwy awr, ddwywaith yr wythnos am chwe wythnos.

“Mae gan bob person raglen ymarfer corff unigol, felly mae'n canolbwyntio'n fawr ar y person, ac rydym yn darparu ymarferion cryfhau a chardiofasgwlaidd.

“Yna yn ystod yr ochr addysg ohono, rydym yn edrych ar reoli fflamychiadau COPD, rheoli diffyg anadl, cwsg, pryder a straen, meddyginiaeth, maeth, sgwrs ynni a mwy.

"Mae'n wasanaeth gwych sydd wedi'i leoli mewn lleoliadau cymunedol, sy'n golygu ei fod yn agosach at gartref y claf, felly gobeithio y byddan nhw'n ei chael hi'n haws cael mynediad iddo."

Mae cyfranogwyr yn defnyddio dumbbells, bandiau ymwrthedd, kettlebells, yn ogystal â gwneud ymarferion yn seiliedig ar gerdded, sefyll o gadeiriau a chodi eu coesau.

Mae Jeffrey Hiatt o Bort Talbot wedi bod yn mynychu'r cwrs yng Nghanolfan Sant Paul ar ôl i'w ymgynghorydd ei argymell iddo.

“Mae’r ymarferion yn dda ac wedi fy helpu llawer,” meddai’r dyn 61 oed.

“Rydyn ni’n gwneud taith gerdded 10 metr, yn defnyddio dumbbells, peiriant stepper, gwasgu’r frest a phethau eraill. Rydyn ni’n gwthio ein hunain cyn belled ag y gallwn ni.

“Pan ddechreuais fynd i’r sesiynau gyntaf, roeddwn i’n defnyddio ffon gerdded ond nawr dydw i ddim yn ei defnyddio ac rwy’n cerdded i’r dosbarth, sy’n cymryd tua 10 munud.

“Rydw i wedi ei chael hi’n wirioneddol fuddiol, ac rydw i’n gwneud rhai o’r ymarferion gartref hefyd.

“Rwyf hefyd yn defnyddio’r technegau anadlu rydyn ni wedi’u dangos i helpu gyda mynd i fyny’r grisiau.”

Mae Suzanne Prosser, 70 oed ac o Bort Talbot, hefyd wedi canfod bod y cwrs yn ddefnyddiol wrth helpu i reoli ei symptomau diffyg anadl.

“Mae wedi rhoi ansawdd bywyd gwell i mi,” meddai hi.

“Er fy mod i o’r blaen yn meddwl na allwn i wneud pethau oherwydd fy diffyg anadl, nawr rwy’n gwybod sut i ymdopi ag ef. Rwyf wedi dysgu rheoli fy nghyflymder ac wedi cael ymarferion anadlu i’w gwneud.

“Pan fyddwch chi'n panicio am ddiffyg anadl, rydych chi'n dechrau anadlu'n gyflymach ond nawr rydw i'n rheoli hynny'n well. Pe na bawn i wedi cael fy atgyfeirio at y cwrs, fyddwn i ddim wedi gwybod sut i'w reoli.

“Rydw i wedi sylwi ar welliannau ers dod, gallaf wneud mwy yn bendant, ac mae gen i fwy o egni. Mae wedi bod yn wych, ac mae'r staff yn wych ac mor gymwynasgar.”

Mae Kayleigh Owen yn un o'r ffisiotherapyddion adsefydlu ysgyfeiniol sy'n helpu i gyflwyno'r rhaglen yn y gymuned.

Esboniodd mai'r nod cyffredinol oedd helpu i wella symptomau diffyg anadl pobl, yn ogystal â chryfder eu cyhyrau.

“Mae’r adran ymarfer corff yn cynnwys ymarferion swyddogaethol, sef pethau y byddent yn eu gwneud gartref,” meddai Kayleigh.

“Mae’n helpu i wella eu ffitrwydd ac adeiladu cryfder eu cyhyrau.

“Rydym hefyd yn cysylltu â hyfforddwyr o’r Cynllun Atgyfeirio Ymarfer Corff Cenedlaethol (NERS), sy’n helpu i gyflwyno sesiynau ac yn annog pobl i fynychu’r sesiynau NERS ar ddiwedd yr wyth wythnos, er mwyn parhau â’u hymarfer corff.

“Rydym yn siarad am eu meddyginiaethau i wneud yn siŵr eu bod yn eu defnyddio’n dda, eu diet a sut i gadw eu hysgyfaint yn iach, ac mae’r technegau anadlu yn eu helpu i gadw eu brest yn glir.

“Mae’r cyfan yn ymwneud â rhoi’r hyder iddyn nhw reoli eu cyflyrau gartref.”

Drwy addysgu technegau hunanreoli a helpu i wella ffitrwydd, y gobaith yw y gellir lleihau'r pwysau ar feddygfeydd teulu, yn ogystal â derbyniadau posibl i'r ysbyty.

“Gall meddygfeydd teulu, gweithwyr gofal iechyd proffesiynol ac ymgynghorwyr ysbytai gyfeirio cleifion at y gwasanaeth,” ychwanegodd Nicola.

“Mae angen diagnosis wedi’i gadarnhau o COPD drwy brawf spirometreg, felly allwn ni ddim derbyn hunanatgyfeiriadau.

“Rydym yn rhoi llawer o wybodaeth i gyfranogwyr, ac rydym am iddynt gael yr holl offer i barhau â’u gweithgaredd a hunanreoli eu cyflwr gartref.”