Menywod â diabetes beichiogrwydd yn cael eu cefnogi i atal diagnosis yn y dyfodol

Mae menywod sy'n datblygu diabetes yn ystod beichiogrwydd yn cael eu cefnogi a'u haddysgu i leihau eu risg o ddiabetes math 2 yn y dyfodol.

Mae diabetes yn ystod beichiogrwydd yn siwgr gwaed uchel, neu glwcos, sy'n datblygu yn ystod beichiogrwydd ac fel arfer yn diflannu ar ôl rhoi genedigaeth.

Mae'n digwydd pan na all y corff gynhyrchu digon o inswlin, hormon sy'n helpu i reoli lefelau siwgr yn y gwaed, i ddiwallu anghenion ychwanegol yn ystod beichiogrwydd.

Gall unrhyw fenyw ddatblygu diabetes yn ystod beichiogrwydd, ond gall ffactorau risg gynnwys cael BMI uwchlaw 30, os oes gan un o'i rhieni neu frodyr a chwiorydd ddiabetes neu os ydyn nhw'n 40 oed neu'n hŷn.

Yn y llun: Dietegydd diabetes Andrea Miller, y fydwraig arbenigwr diabetes Nicola John a'r dietegydd diabetes Lucie Bentley.

Gellir cymryd camau i helpu i'w reoli, fel cael diet cytbwys a gwneud ymarfer corff yn rheolaidd i gynnal lefelau glwcos iach.

Mae menywod sy'n datblygu diabetes yn ystod beichiogrwydd mewn mwy o berygl o ddatblygu diabetes math 2 yn y dyfodol.

Ym Mae Abertawe, gellir cyfeirio menywod at y tîm atal diabetes nawr i helpu i leihau'r risg y byddant yn datblygu'r cyflwr cronig.

Dywedodd Nicola John, bydwraig arbenigol mewn diabetes sydd wedi'i lleoli yn ysbytai Singleton a Chastell-nedd Port Talbot: “Bydd tua 50 y cant o fenywod sydd â diabetes yn ystod beichiogrwydd yn datblygu diabetes math 2 o fewn tair blynedd. Yna bydd hyd at 80 y cant o fewn 10 mlynedd i gael diagnosis.

“Mae’n nifer eithaf sylweddol o fenywod rydyn ni’n eu gweld fel bwrdd iechyd, tua 10 y cant o feichiogrwyddau.”

Mae'r broses sgrinio yn digwydd yn ystod apwyntiadau cynenedigol, lle gofynnir cwestiynau i fenywod i benderfynu a ydynt mewn mwy o berygl. Os felly, cynigir prawf sgrinio iddynt.

Mae hyn yn cynnwys cael prawf gwaed cyn cael unrhyw beth i'w fwyta neu i'w yfed. Yna rhoddir diod glwcos iddynt cyn cymryd prawf gwaed arall wedi hynny i weld sut mae eu corff wedi ymateb.

I ddechrau, caiff cleifion eu hatgyfeirio at y dietegwyr diabetes Andrea Miller, sydd wedi'i lleoli yn Ysbyty Singleton, neu Lucie Bentley sydd wedi'i lleoli yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot, sy'n darparu gwybodaeth ddeietegol.

“Rwy’n ceisio mynd drwy bwysigrwydd diet iach a chytbwys ar gyfer beichiogrwydd,” meddai Andrea.

“Rydym yn edrych ar sut i wella lefelau glwcos yn y gwaed a pha fathau o fwydydd sy'n cynyddu neu'n arafu eu cynnydd.

“Rydym hefyd yn edrych ar ba fwydydd a allai gael eu treulio ychydig yn arafach nag eraill, fel nad oes ganddyn nhw gynnydd o'r fath yn eu lefelau glwcos yn y gwaed ar ôl iddyn nhw fwyta.

“Rydym yn siarad am ddognau bwyd, beth all helpu i arafu treuliad a bwyta’n iach yn gyffredinol i geisio lleihau’r risg y bydd angen inswlin arnyn nhw.

“Os bydd angen pigiadau inswlin arnyn nhw ar ôl gweithredu’r newidiadau dietegol, gallant ddod yn ôl ataf i fel y gallwn ni edrych ar roi hynny ar waith.”

Unwaith y bydd pob darpar fam wedi rhoi genedigaeth, bydd Nicola yn ysgrifennu at eu meddyg teulu i'w hysbysu am ddiabetes beichiogrwydd y claf.

Mae angen prawf gwaed arall ar y mamau newydd ychydig wythnosau'n ddiweddarach i wirio eu lefelau siwgr yn y gwaed i sicrhau nad yw'r diabetes yn parhau, ac yna eto'n flynyddol ar ôl hynny.

Cyflwynwyd llwybr newydd yn ddiweddar sydd bellach yn golygu bod Nicola yn hysbysu tîm atal diabetes y bwrdd iechyd hefyd, fel y gellir atgyfeirio cleifion i gael cefnogaeth barhaus.

Mae'r tîm yn cynnwys gweithwyr cymorth dietetig sydd wedi'u hyfforddi'n arbennig sy'n cynnig ymyrraeth 30 munud yn trafod pynciau fel gweithgaredd corfforol a bwyta'n iach ac yn hyrwyddo newidiadau eraill i ffordd o fyw.

Dywedodd Rachel Long, dietegydd atal diabetes: “Rydym yn anfon llythyr at y claf sy’n eu gwahodd i weld un o’n gweithwyr cymorth dietetig mewn lleoliad sy’n gyfleus iddynt.

“Rydym yn cynghori yn y llythyr, er bod diabetes yn ystod beichiogrwydd fel arfer yn diflannu ar ôl rhoi genedigaeth, fod menywod sydd wedi’i gael mewn mwy o berygl o’i ddatblygu eto mewn beichiogrwyddau yn y dyfodol a gallent fynd ymlaen i ddatblygu diabetes math 2.

“Rydym yn annog cleifion drwy egluro, drwy wneud rhai newidiadau i’r hyn maen nhw’n ei fwyta, bod yn egnïol a chynnal pwysau iach, y gallant leihau eu risg o ddatblygu diabetes yn y dyfodol.”

Er bod lleihau'r risg o ddiabetes yn ystod beichiogrwydd yn fuddiol i famau beichiog, mae hefyd yn cael effaith gadarnhaol ar eu babi newydd.

Dywedodd Nicola: “Rydym i gyd yn ceisio gweithio gyda’n gilydd i adnabod y cleifion hyn cyn gynted â phosibl er mwyn ceisio rhoi cyngor a gwybodaeth iddynt yn gynharach yn eu beichiogrwydd.

“Rydym yn ceisio gwella canlyniadau’r beichiogrwydd i’r claf fel nad ydyn nhw’n mynd ymlaen i gael babanod mawr o bosibl, gan fod y glwcos yn tanio twf y babi a all achosi problemau yn ystod y esgor.

“Dyna pam ei bod hi mor bwysig lleihau’r cynnydd mewn lefelau glwcos gymaint â phosibl.

“Mae fy rôl i, rôl Andrea a’r tîm atal diabetes i gyd yn gweithio gyda’i gilydd i helpu i atal problemau a diabetes yn ddiweddarach.”

Mae rhagor o wybodaeth i helpu i leihau'r risg o ddatblygu diabetes math 2 ar gael drwy Babysteps, rhaglen ddigidol ryngweithiol i gefnogi rheoli diabetes drwy fideos, cwisiau a deunydd addysgol.

Dilynwch y ddolen hon i wefan Lets Prevent Diabetes i gael rhagor o wybodaeth.