Mae Tîm Abertawe yn dathlu gwobr canolfan ragoriaeth ar gyfer rhwydwaith rhanbarthol sy'n gofalu am bobl â thiwmorau ar yr ymennydd

Mae tîm rhanbarthol Cymru sy'n gofalu am bobl â thiwmorau ar yr ymennydd wedi cael statws canolfan ragoriaeth gan elusen genedlaethol flaenllaw.

Mae Rhwydwaith Niwro-Oncoleg De Cymru yn cynnwys Canolfan Canser De-orllewin Cymru yn Ysbyty Singleton yn Abertawe, Canolfan Canser Felindre ac Ysbyty Prifysgol Cymru, y ddau yng Nghaerdydd.

Mae ganddo dîm amlddisgyblaethol o bob cwr o ardal y rhwydwaith sy'n trafod ac yn rheoli pob achos o diwmor yr ymennydd yn Ne Cymru.

Cynhelir llawdriniaeth yn Ysbyty Prifysgol Cymru, ond darperir y rhan fwyaf o agweddau eraill ar ofal tiwmor yr ymennydd yn ysbyty agosaf y claf.

I'r rhai yn ardaloedd byrddau iechyd Bae Abertawe a Hywel Dda, mae eu gofal wedi'i leoli yng Nghanolfan Canser De-orllewin Cymru (SWWCC) yn Abertawe.

Nawr mae'r rhwydwaith, ynghyd â 13 o wasanaethau tiwmorau'r ymennydd eraill ledled y DU, wedi'i ddynodi'n Ganolfan Ragoriaeth Tessa Jowell.

(Mae'r prif lun uchod yn dangos, ch-dd: Genene Clark, nyrs arbenigol niwro-oncoleg; Ashleigh Hopkin, radiograffydd adolygu arweiniol; Kelly Davies, gweithiwr cymorth radiotherapi; Dr Prashanth Bhat, oncolegydd clinigol gradd arbenigol; Dr Jennifer Kahan, oncolegydd clinigol ymgynghorol; Janet Bower, nyrs arbenigol niwro-oncoleg; Stuart Foyle, radiograffydd gwella ansawdd; a Mark Pinson, radiograffydd therapi)

Gwobrwywyd pob canolfan am y driniaeth, y gofal a'r ymchwil rhagorol a ddarparant, yn dilyn adolygiad helaeth o wasanaethau dan arweiniad cyfoedion ac adborth gan gleifion.

Mae tiwmorau'r ymennydd yn effeithio ar fwy na 12,000 o oedolion yn y DU bob blwyddyn ac yn lladd mwy o bobl o dan 40 oed nag unrhyw ganser arall.

Mae gan Fae Abertawe ddau niwro-oncolegydd, Dr Jennifer Kahan a Dr Prashanth Kainthaje Bhat.

Cânt eu cefnogi gan y nyrsys arbenigol Genene Clarke a Janet Bower, ynghyd â thîm ehangach SWWCC, gan gynnwys radioleg, radiotherapi a chemotherapi.

Dywedodd Dr Bhat: “Mae gan y rhan fwyaf o gleifion â thiwmor ar yr ymennydd symptomau acíwt fel strôc neu drawiad ac maent yn dod drwy’r adran achosion brys. Dim ond nifer fach o gleifion sy’n cael eu hatgyfeirio gan eu meddyg teulu.

“Yna caiff cleifion sydd ag amheuaeth o diwmor ar yr ymennydd eu hatgyfeirio at y tîm amlddisgyblaethol niwro-oncoleg, neu'r MDT, sy'n cyfarfod bob wythnos.

“Mae'n dîm amlddisgyblaethol ar gyfer De Cymru gyfan. Felly, mae gennym atgyfeiriadau yn dod o Sir Benfro yn y gorllewin i Sir Fynwy yn y dwyrain ac mae'n cynnwys de Powys.”

Os oes angen llawdriniaeth neu fiopsi ar y claf, maen nhw'n mynd i'r ganolfan arbenigol ar gyfer niwrolawdriniaeth sydd wedi'i lleoli yn UHW.

Unwaith y bydd diagnosis wedi'i gadarnhau ac os oes angen triniaethau oncoleg ar y cleifion, cânt eu hatgyfeirio at eu canolfan oncoleg leol, naill ai SWWCC neu Felindre.

“Bydd angen triniaeth gyda chemotherapi neu radiotherapi ar lawer o gleifion sydd â thiwmor ar yr ymennydd,” meddai Dr Bhat. “Efallai y byddwn yn dilyn cleifion am gyfnod amhenodol, a hyd yn oed ar ôl 10-15 mlynedd, efallai y bydd cleifion yn cael sgan unwaith y flwyddyn. Mae hyn er mwyn sicrhau nad oes unrhyw ailddigwyddiad neu, os oes, ein bod yn ei ganfod yn gynnar.”

Cafodd Tessa Jowell, cyn AS Llafur ac arglwydd am oes, ddiagnosis o diwmor ar yr ymennydd yn 2017 a bu farw'r flwyddyn ganlynol.

Yna sefydlodd ei theulu Genhadaeth Canser yr Ymennydd Tessa Jowell. Mae hon wedi ymrwymo i sicrhau bod pob claf yn y DU sydd â thiwmor ar yr ymennydd yn gallu cael mynediad at y safon orau o driniaeth, gofal ac ymchwil.

Yn 2024, gwahoddwyd pob canolfan niwro-oncoleg yn y DU i gael ei hasesu yn erbyn Safonau Rhagoriaeth Tessa Jowell.

Roedd y meysydd asesu yn cynnwys cydweithio rhwng ysbytai a gwasanaethau cymunedol; llawdriniaeth, cemotherapi, radiotherapi a niwroleg yn ogystal â delweddu a phatholeg; adsefydlu a chymorth arall; hyfforddiant a datblygiad proffesiynol staff; ac ymchwil a threialon clinigol.

(Yn y llun: y tîm rhanbarthol yn y seremoni wobrwyo)

Roedd gan niwro-oncoleg yn UHW a Felindre statws Canolfan Ragoriaeth Tessa Jowell yn flaenorol, ond mae'r SWWCC bellach wedi'i gynnwys am y tro cyntaf fel rhan o Rwydwaith De Cymru.

Dywedodd Dr Kahan: “Mae’r wobr yn rhoi’r hyder i gleifion eu bod yn derbyn y safon gofal uchaf. Roedd yn rhaid i ni ddangos ein bod yn cyrraedd safonau rhagoriaeth ar draws y bwrdd. Mae’n cynrychioli nid yn unig y meddygon ond y tîm cyfan.

“Mae gennym ddwy nyrs arbenigol wych, Genene sy’n gofalu am gleifion yn ardal Bae Abertawe a Janet sy’n gofalu am Hywel Dda.

“Ond mae’r wobr yn adlewyrchu adrannau ehangach fel radiotherapi, cemotherapi a radioleg, a’r unigolion sy’n gofalu am gleifion ynddynt. Mae’n cynrychioli sut mae’r gwasanaeth yn cael ei ddarparu yn ei gyfanrwydd.”

Ym mhob canolfan, daeth y tîm cyfan sy'n trin tiwmorau'r ymennydd, o lawfeddygon a nyrsys i ffisiotherapyddion, arbenigwyr gofal lliniarol ac ymchwilwyr, ynghyd i gael asesiad trylwyr o'u gwasanaethau gan bwyllgor o arbenigwyr clinigol, ymchwil a chleifion.

Yn ogystal â De Cymru yn ennill canolfan ragoriaeth, ym mis Ebrill cyhoeddwyd bod Chenhadaeth Canser yr Ymennydd Tessa Jowell ac Ymchwil Canser Cymru wedi datblygu partneriaeth newydd.

Dywedodd Dr Kahan: “Mae’n gyfnod o newid i ymchwil i diwmorau’r ymennydd, ac mae’r cydweithrediad rhwng Ymchwil Canser Cymru a Chenhadaeth Canser yr Ymennydd Tessa Jowell yn cynnig cyfle i Gymru fod yn rhan o’r ymchwil a’r datblygiad.

“Bydd cael llais cryf i gleifion a chyfle cyfartal i gymryd rhan mewn arloesiadau ledled y DU yn ymgorffori Cymru a chleifion Cymru yn y broses o drawsnewid gofal tiwmor yr ymennydd.”