Staff mamolaeth yn helpu i gyflwyno mesur diogelwch newydd

Mae Bae Abertawe wedi dod yn un o’r byrddau iechyd cyntaf yng Nghymru i roi system rhybudd cynnar newydd ar waith sydd wedi’i dylunio i wella diogelwch babanod newydd-anedig.

Mae siart Trac Rhybudd Cynnar Newydd-anedig a Sbardun 2 (NEWTT2) yn cofnodi arsylwadau o fabanod y nodwyd eu bod mewn perygl o fynd yn sâl ac yn amlygu llwybr clir i uwchgyfeirio unrhyw bryderon. Mae rhai o'r arsylwadau a gofnodwyd yn cynnwys tymheredd y baban, cyfradd anadlu, a chyfradd curiad y galon.

Ac i'w groesawu, mae rhieni'n cymryd rhan yn y broses, gan y bydd pryder rhieni nawr yn sgorio ar y siart.

Mae’r symudiad wedi’i drefnu gan Lywodraeth Cymru mewn ymgais i gyflwyno dull safonol ledled Cymru.

Mae Stacey Reed, Hyrwyddwr Diogelwch Newyddenedigol Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe, wedi helpu i roi’r newidiadau ar waith.

Meddai: “Mae hyrwyddwyr diogelwch lleol Gweithrediaeth GIG Cymru, Rhwydwaith Gweithredu Rhaglen Gymorth Diogelwch Mamolaeth a Newyddenedigol a MatNeoSSP wedi cefnogi’r bwrdd iechyd i roi NEWTT2 ar waith, gan ddarparu canllawiau, cymorth strategol, a monitro cynnydd wrth gynnig diweddariadau cenedlaethol i Lywodraeth Cymru.

“Mae systemau sgôr rhybudd cynnar yn bwysig i helpu i nodi dirywiad acíwt, penderfynu pryd mae angen cynyddu gofal, a diffinio ymatebion priodol i sbardunau dwysáu.

“Roedd arferion ledled Cymru yn amrywiol, gan arwain o bosibl at anghysondebau a allai achosi risgiau i ddiogelwch cleifion. Ysgogodd hyn ymgyrch dan arweiniad Llywodraeth Cymru i gyflwyno dull safonol, cenedlaethol gan ddefnyddio offer seiliedig ar dystiolaeth a gynlluniwyd i sicrhau eglurder, lleihau risg, a gwella canlyniadau cleifion.

“Bydd safoni’r broses hon yn gwella arferion presennol, gan ei gwneud yn fwy diogel a chyson, gan sicrhau ein bod i gyd yn cyfathrebu gan ddefnyddio’r un iaith a system sgorio.

“Rydym yn helpu i arwain y ffordd gan mai ni yw’r trydydd bwrdd iechyd i gyflwyno’r siart hwn – Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro oedd y cyntaf a Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr a’i cyflwynodd y diwrnod o’n blaenau.

“Ni fyddai angen cofnodi arsylwadau ar lawer o fabanod, ond mae rhai babanod a fyddai’n bodloni’r meini prawf, yn dibynnu ar yr amgylchiadau sy’n ymwneud â’r geni a’r ffactorau risg cyn geni.

“Byddai angen dechrau ar yr arsylwadau hyn, sydd fel arfer yn cael eu cynnal gan y nyrsys meithrin neu’r bydwragedd.”

Mae'n bwysig pwysleisio bod y siart yn rhagofalus ei natur.

Dywedodd Stacey: “Yn aml iawn mae’r arsylwadau’n cael eu cofnodi ac mae’r babi’n iach a does dim angen unrhyw waethygu. Ond weithiau mae’r arsylwadau a gofnodwyd y tu allan i’r arfer ac yna byddai angen uwchgyfeirio’r babi i’r tîm newyddenedigol.”

Mae caniatáu i rieni amlygu unrhyw bryderon sydd ganddynt mewn perthynas â'u babi yn cefnogi addewid Bae Abertawe i sicrhau bod lleisiau cleifion yn cael eu clywed.

Dywedodd Stacey: “Mae'n bwysig iawn bod llais y rhiant yn cael ei glywed a'u pryderon yn cael eu gwreiddio yn y broses.

“Mae’r rhieni gyda’u babi drwy’r amser, ac efallai y bydd newid yn y babi ers cymryd y set ddiwethaf o arsylwadau y maen nhw wedi’u nodi gyntaf.

“Mae’r dull hwn yn cyd-fynd nid yn unig ag argymhellion o ymchwiliadau mamolaeth cenedlaethol diweddar ond hefyd â’n Haddewid Pobl.

“Fel rhan o’r addewid hwn, mae’r Bwrdd Iechyd wedi ymrwymo i sicrhau bod pob llais yn cyfrif—gan helpu teuluoedd i deimlo’n ddiogel ac yn hyderus i siarad.

“Byddwn yn gwrando, yn gweithredu, ac yn ymateb, gan sicrhau bod pryderon rhieni’n cael eu cydnabod ac yn cael sylw er mwyn gwella diogelwch cleifion a chanlyniadau gofal.”

(Llun ar y chwith: nyrs feithrin Elin Whiskerd gyda mam newydd a’i babi.)

Eglurodd Samantha Willis, Uwch Ymarferydd Nyrsio Newyddenedigol, fod y siart bellach yn cael ei defnyddio ar draws amrywiaeth o leoliadau.

Meddai: “Mae’r fframwaith hwn wedi’i gynllunio i’w ddefnyddio mewn lleoliadau gofal ôl-enedigol gan gynnwys yr ystafell esgor, y ward ôl-enedigol a’r uned gofal trosiannol.”

Eglurodd hefyd ei fod hefyd yn gwella diogelwch yn y gymuned.

Meddai: “Os digwydd prin y gall babi ddirywio neu fod mewn perygl o ddirywio mewn lleoliad cymunedol, cartref neu uned dan arweiniad bydwragedd, gellir defnyddio’r siart i gefnogi monitro’r babi wrth iddo gael ei drosglwyddo i ysbyty addas. Bydd y system sgorio gyffredinol a ddefnyddir yn cefnogi’r brys o waethygu a throsglwyddo i’r ysbyty agosaf.”

Mae'r symud wedi cael ei groesawu gan rieni a staff newyddenedigol fel ei gilydd.

Dywedodd yr ymgynghorydd newyddenedigol, Dr Sree Nittur: “Mae hon yn fersiwn well o’n siart arsylwi blaenorol. Mae ganddo fesurau a pharamedrau mwy byrfyfyr i adnabod babi sy’n wael neu mewn perygl.

“Rwy’n teimlo’n gryf ei fod gam uwchlaw’r hyn yr oeddem yn ei wneud o’r blaen.

“Y newid pwysicaf amlwg yn y siart yw ymgorffori pryderon rhieni. Rydym yn gwybod taw rhieni yw’r eiriolwyr gorau ar gyfer eu babi – mae eu barn neu deimlad dros y babi yn bwysig iawn i ni.

“Dylid cymryd unrhyw bryderon sydd ganddyn nhw o ddifrif. Mae hynny’n cael ei nodi yn y siart newydd hwn.”

Rhoddodd Elin Whiskerd, nyrs feithrin, y fawd i fyny hefyd.

Dywedodd: “Mae'n declyn da iawn sy'n ddefnyddiol i mi ar y ward. Mae'n rhoi trosolwg da i ni o sut mae'r rhieni'n teimlo, ac os oes ganddyn nhw unrhyw bryderon, maen nhw'n gallu mynd i'r afael â nhw gyda ni.

“Rydym yn gwirio'r holl arsylwadau - curiad y galon, cyfradd anadlu, a thymheredd. Mae'n rhoi trosolwg braf i ni o sut mae'r babi. Ydy'r babi'n ymatebol, a oes gan y rhieni unrhyw bryderon?

“Mae’n tynnu sylw at unrhyw faterion a gallwn fynd at y meddygon gydag unrhyw bryderon a gallant ddweud wrthym beth i’w wneud.”

Canmolodd tad newydd y babi Luca, Liam Everson, a'i wraig Courtney, y mesur newydd.

Dywedodd Liam: “Mae’n syniad gwych, yn broses dda. Mae croeso mawr i unrhyw beth sy’n gwneud pethau’n fwy diogel.”

Diolchodd hefyd i’r staff gan ddweud: “Mae pawb wedi bod yn gefnogol a chysurus iawn. Mae wedi bod yn wych.”

Prif lun o’r chwith i’r dde: Laura Rose Bydwraig Arweiniol Intrapartum, Dr Nibras Yaseen Meddyg Newyddenedigol Haen 1, Nyrs Feithrinfa Haen 1 Elin Whiskerd, Hyrwyddwr Diogelwch Newyddenedigol Stacey Reed, Helen Muxworthy Bydwraig Arholiad Newydd-anedig, Samantha Willis Uwch Ymarferydd Nyrsio Newyddenedigol, Dr Sree Nittur Ymgynghorydd Newyddenedigol.