Mae rôl newydd yn helpu i ledaenu'r gair am fuddion gofal ceg da

Gallai rôl y cyntaf i Gymru sy’n hyrwyddo pwysigrwydd hylendid y geg yn yr ysbyty arwain at ryddhau cleifion yn gynt a rhoi cysur i gleifion.

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi penodi cydlynydd iechyd y geg ar gyfer ysbytai i addysgu a hyfforddi staff am bwysigrwydd gofal y geg a'i gysylltiadau ag iechyd a chyflyrau cyffredinol.

Mae Sarah Francis, nyrs ddeintyddol gyda 34 mlynedd o brofiad, wedi cymryd y swydd newydd ar ôl bod yn ffigwr allweddol wrth gyflwyno rhaglenni addysgol yn yr ardal.

Nod ei hapwyntiad o fewn y Gwasanaeth Deintyddol Cymunedol yw lleihau'r amser y mae cleifion yn ei dreulio yn yr ysbyty, ynghyd â gwella hylendid y geg a gofal y geg tra byddant yno.

Bydd Sarah hefyd yn hyfforddi staff sy'n gweithio gyda chleifion ar ddiwedd eu hoes ynghyd â chleifion strôc, oedrannus a bregus. Mae'r rôl hefyd yn cynnwys addysgu pobl sy'n derbyn radiotherapi am ganser y pen a'r gwddf.

YN Y LLUN: Mae Sarah Francis wedi dechrau rôl newydd fel cydlynydd iechyd y geg ar gyfer ysbytai.

Dywedodd Sarah: “Mae iechyd y geg da yn effeithio ar gyfathrebu ac urddas claf, gan sicrhau eu bod yn gallu bwyta ac yfed. Mae ceg lân, gyfforddus mor bwysig iddyn nhw.

“Gall gofal ceg dyddiol da leihau heintiau ar y frest a niwmonia a geir mewn ysbytai, tra gall sicrhau eu bod yn gallu bwyta'n dda a chyfathrebu â staff. Gall hyn oll arwain at ryddhau'n gynt, sydd o fudd i bawb.

“Nid yw’n anghyffredin pan fydd claf yn sâl oherwydd hylendid y geg i lithro i lawr y rhestr o flaenoriaethau. Rhan o fy nghyfrifoldeb yn y rôl newydd hon yw newid hynny drwy addysgu staff ac annog cleifion i ofalu am eu ceg er mwyn atal cymhlethdodau a heintiau.”

Ychwanegodd: “Rwy’n cefnogi addysg staff ysbytai i sicrhau bod gofal y geg yn flaenoriaeth wrth ofalu am gleifion.

“Mae dannedd gosod coll bob amser yn bryder mewn ysbytai gan fod hyn yn effeithio ar urddas, hyder, cyfathrebu a maeth claf.

“Bydd y rôl hon yn fy ngalluogi i adeiladu ar y prosiect Daisy Denture a ddechreuais y llynedd a roddodd hyfforddiant i staff wardiau i sicrhau eu bod yn ymwybodol o'r effaith y gall dannedd gosod coll ei chael ar glaf.

“Dim ond newydd ddechrau’r rôl ydw i, ond rydw i eisoes yn gweithio gyda chleifion sy’n cael llawdriniaeth canser y pen a’r gwddf ac sydd yng nghyfnod cynnar radiotherapi.

“Rhwng wythnosau dau i bedwar, gall eu ceg fynd yn anghyfforddus ond gobeithio y gall sicrhau bod ganddyn nhw iechyd y geg da gyfyngu ar sgîl-effeithiau radiotherapi.

YN Y LLUN: Mae Sarah yn hyrwyddo pwysigrwydd cynnal iechyd y geg da.

“Byddaf hefyd yn darparu hyfforddiant ar gyfer gofal y geg diwedd oes. Os ydych chi'n gofalu am rywun sy'n marw rydych chi eisiau iddyn nhw gael ceg lân, gyfforddus gan y bydd y teulu eisiau rhoi cusan a chwtsh iddyn nhw.

“Dydych chi ddim eisiau i’w atgof olaf o’r person hwnnw gael ei lygru gan geg sych a phoenus neu anallu i siarad oherwydd hynny.”

Mae Sarah yn hwyluso'r newid ar addysg ar draws y bwrdd iechyd drwy gyflwyno sesiynau hyfforddi hyrwyddwyr gofal y geg.

Ar hyn o bryd mae'n gweithio ar draws pedwar ysbyty - Treforys, Singleton, Castell-nedd Port Talbot a Gorseinon.

Ychwanegodd Sarah: “Rwy’n gweithio gyda dwy ward yr un yn Singleton a Chastell-nedd Port Talbot, chwe ward yn Nhreforys a’r uned gyfan yng Ngorseinon, sydd â 30 o welyau.

“Rydw i eisiau hyfforddi ein pencampwyr a sicrhau eu bod yn cael eu cefnogi. Mae ganddyn nhw hefyd ddogfennaeth ar systemau gofal iechyd sydd â gwybodaeth bellach i’w cefnogi.”

Dechreuodd sesiynau hyfforddi hyrwyddwyr gofal y geg newydd yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot y mis hwn, gan ddarparu hyfforddiant cynhwysfawr gan gynnwys ceg sych, gofal dannedd gosod, dogfennaeth ac ymddygiad sy'n gwrthsefyll gofal.

Mae siaradwyr o'r pen a'r gwddf, therapi lleferydd a dietegwyr yn mynychu'r sesiynau i helpu i ddangos yr effaith y gall gofal ceg gwael ei chael ar eu grŵp o gleifion.

“Mae'n rhywbeth sy'n dod yn boblogaidd iawn gyda staff oherwydd eu bod yn fwy ymwybodol o bwysigrwydd iechyd y geg da mewn cleifion,” dywedodd Sarah.

Dywedodd Karen Griffin, rheolwr rhaglen arweiniol: “Mae Sarah yn unigolyn llawn cymhelliant ac mae ei brwdfrydedd a’i hangerdd yn cael ei adlewyrchu trwy ei gwaith yn y rôl newydd hon.

“Mae datblygu gofal y geg mewn ysbytai bob amser wedi bod yn flaenoriaeth gyda hyfforddiant yn cael ei gefnogi ar sail ad hoc, sy'n cyd-fynd â'n gwaith yn y gymuned a Phrifysgol Abertawe.

“Bydd cael Sarah yn y rôl hon yn caniatáu i’r rhaglen ddatblygu i’w llawn botensial, a all ond fod er lles gorau cleifion a staff ysbytai.”