Mae ehangu awdioleg yn caniatáu mynediad mwy arbenigol i gleifion

Mae’r gwasanaeth awdioleg gofal sylfaenol a drawsnewidiwyd yn ddiweddar wedi ehangu i gynnig mynediad mwy arbenigol i gleifion.

Y llynedd, cafwyd trawsnewidiad mawr gan alluogi'r gwasanaeth i ddarparu mynediad cyflymach i gleifion â phroblemau clyw, tinitws neu gwyr.

Cyflwynwyd clinigau dynodedig ledled Bae Abertawe, gyda chleifion yn gallu ffonio system brysbennu eu practis meddyg teulu a gwneud apwyntiad i weld un o'r timau awdioleg gofal sylfaenol.

Disodlodd y system flaenorol a oedd yn gofyn am apwyntiad yn y practis gyda meddyg teulu neu nyrs practis, a fyddai wedyn yn gwneud atgyfeiriad i’r tîm awdioleg.

Yn y llun: Awdiolegydd Georgia Jones yn Hyb Castell-nedd.

Mae'r dull newydd eisoes wedi profi i fod yn fwy effeithlon i gleifion, tra hefyd yn helpu i ryddhau amser i feddygon teulu weld cleifion eraill.

Mae'r gwasanaeth yn cwmpasu popeth o brawf clyw syml i asesu colled clyw sydyn, sy'n cael ei ddosbarthu fel argyfwng meddygol.

Gall cleifion sydd angen asesiad neu gyngor ar gyfer pryderon clyw neu tinitws neu sydd â chwyr problemus archebu lle yn y clinig trwy gysylltu â'u meddygfa.

Fe'i cynhelir mewn saith safle – Hyb Castell-nedd (Heol Dyfed, Castell-nedd); Canolfan Adnoddau Port Talbot (Baglan); Canolfan Iechyd Beacon (SA1, Abertawe); Meddygfa Cwmfelin (Heol Caerfyrddin, Abertawe); Canolfan Iechyd Penclawdd; Canolfan Gofal Sylfaenol Clydach a Chanolfan Iechyd Norton yn y Mwmbwls.

Nawr, mae'r gwasanaeth wedi cyrraedd ei gyfnod olaf o ehangu ac mae'r tîm wedi cael hyfforddiant pellach mewn technegau tynnu cwyr.

Mae cleifion bellach yn gallu cael gwared ar eu cwyr gan ddefnyddio dyfrhau clust, lle mae dŵr yn cael ei ryddhau'n ysgafn i'r glust. Mae dwyster a thymheredd y dŵr yn cael eu rheoli gan y ddyfais, yn wahanol i chwistrelli a reolir â llaw.

Yn y llun: Prif awdiolegydd Nicola Phillips a’r awdiolegydd Georgia Jones.

Gall staff hefyd ddefnyddio dyfais fach â llaw a ddefnyddir i gael gwared â chysondeb cwyr penodol.

Mae'r ddwy dechneg newydd yn cael eu defnyddio ochr yn ochr â micro-sugno a'r offer tynnu cwyr rheolaidd â llaw. Mae'r awdiolegwyr wedi'u hyfforddi'n arbennig i benderfynu pa ddyfais neu declyn fydd yn gweddu orau i anghenion y claf.

Dywedodd Nicola Phillips, prif awdiolegydd sy’n arwain y gwasanaeth awdioleg gofal sylfaenol: “Bu datblygiad hefyd yn yr hyfforddiant i dynnu cwyr o achosion mwy cymhleth.

“Mae hyn yn golygu bod cleifion sydd wedi cael unrhyw lawdriniaeth ar eu clustiau neu sydd ag annormaleddau yn eu clust sy’n gwneud tynnu cwyr yn fwy heriol, i’w gweld yn y clinig tynnu cwyr cymhleth.

“Arweinir y clinig hwn gan uwch ymarferydd awdioleg, sydd wedi’i hyfforddi’n arbennig i dynnu cwyr o glustiau cymhleth.”

Mae yna hefyd nifer o gamau y gall pobl eu cymryd i hunanreoli cwyr eu clust, megis trwy ddefnyddio diferion olew olewydd neu chwistrell i helpu i'w feddalu.

Mae taflen a gynhyrchwyd gan Lywodraeth Cymru wedi'i theilwra i gynnwys cyngor sy'n berthnasol i'r bwrdd iechyd diolch i gyllid gan Gydweithfeydd Clwstwr Lleol Bae Abertawe.

Mae’n cynnwys cyngor ar hunanreoli, yn ogystal â manylion am wneud apwyntiad gyda’r gwasanaeth awdioleg gofal sylfaenol cyswllt cyntaf.

Bydd y daflen ar gael i’r cyhoedd mewn practisau meddygon teulu a fferyllfeydd, gyda fersiwn electronig hefyd ar gael ar wefan y bwrdd iechyd.

“Mae hybu hunanreolaeth yn bwysig iawn felly gobeithio y gall atal problemau clyw,” ychwanegodd Nicola.

“Ond os oes angen i gleifion gael mynediad i’r gwasanaeth, byddan nhw’n gwybod beth allan nhw ei wneud i’n helpu ni cyn eu hapwyntiad.

“Er enghraifft, ar gyfer tynnu cwyr clust rydym yn argymell defnyddio chwistrell olew olewydd cyn yr apwyntiad i helpu i'w feddalu.

“Dydyn ni ddim eisiau i bobl ddefnyddio blagur cotwm nac unrhyw wrthrychau eraill gan eu bod nhw’n gallu achosi niwed i’w clust.”

Yn y llun: pennaeth awdioleg Bae Abertawe, Sarah Theobald.

Mae’r gwasanaeth hefyd wedi cyflwyno llwybr apwyntiadau brys newydd yn ddiweddar ar gyfer y rhai sy’n profi colled clyw synhwyraidd sydyn (clust fewnol), sy’n golled clyw cyflym heb esboniad.

Gall naill ai ddigwydd i gyd ar unwaith neu dros ychydig ddyddiau a chaiff ei ddosbarthu fel argyfwng meddygol.

Dywedodd Nicola: “Mae’n cael ei ystyried yn argyfwng oherwydd mewn rhai achosion gall y golled clyw gael ei adfer yn rhannol neu’n gyfan gwbl, os caiff ei drin yn gyflym.

“Gall pobl gymryd yn ganiataol weithiau y bydd eu clyw yn dod yn ôl ymhen ychydig ddyddiau ond pan na fydd hynny’n digwydd ac maen nhw’n cysylltu â’u meddygfa, gall fod yn rhy hwyr.

“Rydym yn annog cleifion sy’n profi newid sydyn yn eu clyw i gysylltu â’u meddygfa cyn gynted â phosibl.”

Dywedodd Sarah Theobald, pennaeth awdioleg y bwrdd iechyd: “Cafodd y gwasanaeth awdioleg gofal sylfaenol ei sefydlu fel prosiect peilot yn 2016.

“Ers hynny mae wedi’i ddatblygu ar draws yr holl glystyrau ym Mae Abertawe ac wedi ennill llawer o wobrau.

“Mae’n arwain y ffordd o ran ailgynllunio gwasanaethau awdioleg, gan symud gwasanaeth gofal eilaidd hanesyddol i ofal sylfaenol sy’n golygu bod cleifion yn gallu cael mynediad hawdd at reolaeth a thriniaeth awdioleg yn eu cymunedau eu hunain.”

Dilynwch y ddolen hon i’r canllaw i gleifion ar hunanreolaeth cwyr clust ar wefan Llywodraeth Cymru.