Canllaw hunangymorth newydd ar gyfer adferiad Covid yw'r cyntaf i Gymru

Prif ddelwedd: Mae'r canllaw yn cynghori cleifion sy'n gwella sut i gydbwyso gweithgareddau dyddiol â chyfnodau o orffwys.

Mae blinder, diffyg anadl a dryswch yn ddim ond ychydig o'r materion a all wynebu cleifion sydd wedi goroesi Covid-19.

Dim ond y cam cyntaf ar yr hyn a all fod yn siwrnai hir i adferiad o'r clefyd anadlol yw rhyddhau o'r ysbyty.

Felly, i ategu'r gefnogaeth un i un y bydd y cleifion hyn yn ei derbyn, mae grŵp o therapyddion o Fwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi llunio canllaw hunangymorth cynhwysfawr. Credir mai hwn yw'r cyntaf o'i fath yng Nghymru.

Mae ffisiotherapyddion, dietegwyr, seicolegwyr, podiatryddion, gwyddonwyr clinigol, therapyddion galwedigaethol a therapyddion iaith a lleferydd ymhlith y rhai sydd wedi cyfrannu at Becyn Gwybodaeth Adfer Covid-19: Therapi, sydd ar gael ar-lein ac fel llyfryn.

Gan ddefnyddio gwybodaeth a gafwyd trwy gydol y pandemig, maent yn egluro'n glir yr hyn y gallai cleifion, y bydd rhai ohonynt wedi bod ar beiriannau anadlu mewn gofal dwys, fod yn profi ac yn teimlo pan fyddant yn dychwelyd adref a pha gamau syml, ymarferol y gallant eu cymryd i gynorthwyo eu hadferiad.

Y gobaith yw y bydd y pecyn hefyd yn ganllaw cyfeirio defnyddiol ar gyfer gofalwyr, teuluoedd a chyd-weithwyr iechyd proffesiynol sy'n cefnogi'r rhai sy'n gwella o'r salwch newydd hwn, nad yw'r goblygiadau iechyd tymor hir yn cael eu deall yn llawn eto.

Gall pobl a aeth yn sâl gyda Coronavirus ond a arhosodd gartref hefyd elwa o'r cyngor wrth iddynt wella.

“Dechreuwyd creu'r pecyn fel taflen faeth fer i gleifion Covid fynd gyda nhw pan adawsant yr ysbyty,” meddai’r dietegydd arweiniol Eleri Wright.

“Ond daeth yn amlwg yn fuan y byddai angen gwybodaeth debyg ar gleifion ar gyfer pob maes o’u hadsefydlu.”

Cysylltodd Eleri â chydweithwyr ar draws ystod eang o ddisgyblaethau a gyda'i gilydd fe wnaethant greu'r canllaw mewn ychydig wythnosau.

Mae'r penodau'n cynnwys symud ac ymarfer corff, rheoli blinder, problemau llais, cwsg, lles seicolegol a hyd yn oed cyngor ar sut i gefnogi plant a allai fod wedi cael eu heffeithio'n ddwfn gan gael rhywun sy'n agos atynt yn mynd yn sâl iawn.

Mae'r cyngor ymarferol yn cynnwys ymarferion anadlu, ffyrdd o ymdopi â phryder, pa fwyd a diod i'w ddewis, brwydro yn erbyn colli pwysau ac awgrymiadau ar osgo a seddi i leihau'r risg o friwiau pwysau.

Mae'r pecyn hefyd yn cynnwys dolenni i sefydliadau eraill a all ddarparu cefnogaeth ychwanegol, fel yr elusen iechyd meddwl Mind, ac mae'n rhoi cyngor ar pryd y gallai fod angen i gleifion ofyn i'w meddyg teulu am gymorth ychwanegol.

“Rydyn ni'n gwybod bod cleifion bob amser yn gwneud yn well pan fydd gweithwyr iechyd proffesiynol yn gweithio gyda'i gilydd fel un tîm ac mae'r pecyn hwn yn enghraifft berffaith o sut mae hynny wedi digwydd ar gyflymder wrth i ni gwrdd â her y pandemig,” meddai Carol Milton, pennaeth maeth a dieteg yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot.

“Mae’r holl wybodaeth sydd ei hangen ar gleifion a gofalwyr mewn un lle a byddwn yn parhau i ddatblygu’r pecyn wrth i ni ddysgu mwy am Covid-19.”

Mae'r therapyddion dan sylw hefyd yn ei rannu gyda chydweithwyr mewn byrddau iechyd eraill yng Nghymru fel y gallai cleifion ledled y wlad elwa.

Dywedodd cyfarwyddwr cynorthwyol therapïau a gwyddor iechyd Alison Clarke: “Mae'n galonogol bod adsefydlu wedi'i gydnabod fel rhan hanfodol o ddarparu gwasanaeth ar ôl Covid-19 gan Lywodraeth Cymru a'r bwrdd iechyd.

“Mae yna oroesi ac yna mae adferiad - mae adferiad o'r pwys mwyaf ar y siwrnai hon.

“Mae ymateb ein therapyddion, seicolegwyr a gwyddonwyr gofal iechyd yn dangos eu hymdrech gyson i ddarparu'r gwasanaethau gorau y gallant i wella canlyniadau i gleifion a gofalwyr.

“Mae'r cydweithredu a'r arloesi hwn yn hwyluso ton o newid cadarnhaol ar draws iechyd a gofal cymdeithasol.”

Ewch i'r dudalen hon i gael mynediad i'r canllaw hunangymorth.