Arbenigwr ar anafiadau i'r frest yn Abertawe yn rhannu ei sgiliau gyda ffisiotherapyddion Wcráin sy'n trin anafiadau rhyfel

Mae arbenigwr o Abertawe mewn rheoli anafiadau i'r frest wedi rhannu ei sgiliau gyda ffisiotherapyddion sy'n trin milwyr rheng flaen ac anafiadau sifil yn yr Wcrain.

Mae Dr Ceri Battle yn ffisiotherapydd ymgynghorol yn Ysbyty Treforys sydd wedi cynnal ymchwil helaeth i drawma wal ddi-fin i'r frest.

Ar ôl cynnal sesiynau hyfforddi rhithwir gyda ffisiotherapyddion yn yr Wcrain, gwahoddwyd Dr Battle i fynychu cynhadledd yn ninas Lviv i roi dau gyflwyniad a dosbarth meistr sgiliau ymarferol.

Roedd cyrraedd yno yn golygu hedfan i Warsaw a thaith bws 10 awr lle cyfarfu â thri arbenigwr arall o'r DU a oedd yn teithio i'r gynhadledd.

Er bod Lviv yn agos at ffin Gwlad Pwyl ac yn cael ei hystyried yn gymharol ddiogel, cynhaliwyd y gynhadledd mewn islawr gwesty, ac roedd yn rhaid i'r cynrychiolwyr lawrlwytho ap ffôn a fyddai'n seinio rhybudd pe bai cyrch awyr.

“Roedd gen i deimladau cymysg iawn,” meddai Dr Battle (yn y llun yn y gynhadledd). “Roeddwn i’n gyffrous, ond roeddwn i’n gwybod fy mod i’n mynd i mewn i barth gwrthdaro. Pan oeddwn i’n hedfan i Wlad Pwyl, roedd y gofod awyr ar gau oherwydd bod y Rwsiaid wedi mynd i mewn y bore hwnnw.”

Mae Dr Battle wedi bod yn ymwneud ag ymchwil ers blynyddoedd lawer sy'n canolbwyntio ar bobl a anfonwyd adref o adrannau brys ar ôl anafiadau i'r frest – a all, er eu bod yn gymharol fach, arwain at gymhlethdodau difrifol, hyd yn oed angheuol.

Yn aml, nid yw'r cymhlethdodau hyn yn dod i'r amlwg am sawl diwrnod, gan arwain at bobl yn dychwelyd i'r ysbyty fel achosion brys.

Datblygodd Dr Battle offeryn sgrinio gan ddefnyddio sgôr risg i nodi cleifion sydd fwyaf mewn perygl o ddatblygu cymhlethdodau.

“Mae fy holl waith wedi canolbwyntio ar boblogaeth sifil,” meddai. “Y prif achosion o anafiadau fyddai pobl hŷn yn cwympo, pobl yn cwympo oddi ar ysgolion, damweiniau ceir, anafiadau chwaraeon ac ymosodiadau.

“Nawr mae hynny wedi cyfieithu i boblogaeth lle mae llawer o drawma gwrthdaro. Felly pethau fel clwyfau saethu ac anafiadau ffrwydrad. Maen nhw'n cael llawer o drawma treiddiol o sgrapnel a gwydr sy'n hedfan.

“Gallai fod yn ffrwydrad mewn adeilad sy’n effeithio ar sifiliaid neu gallai fod yn wrthdaro milwrol ar y rheng flaen.”

Dywedodd Dr Battle, cyn y rhyfel gyda Rwsia, fod y rhan fwyaf o ffisiotherapi yn yr Wcráin yn gyhyrysgerbydol, yn delio â phethau fel anafiadau i'r pen-glin neu ailosodiadau clun. Nid oedd ffocws wedi bod ar yr ochr resbiradol ohono.

“Arweiniodd hynny i mi wneud rhywfaint o addysgu rhithwir i ffisiotherapyddion ac arbenigwyr adsefydlu Wcrain oherwydd yn amlwg mae ganddyn nhw ddegau o filoedd o gleifion sydd angen ffisiotherapi ar gyfer anafiadau i’r frest nawr,” meddai.

“Yn sgil hynny, fe wnaethon nhw fy ngwahodd i fynychu eu cynhadledd adsefydlu flynyddol. Mae ganddyn nhw tua 500 o ffisiotherapyddion ac arbenigwyr adsefydlu sy'n mynychu o bob cwr o Wcráin.

“Gwneuthum ddau gyflwyniad damcaniaethol a dosbarth meistr ar drawma’r frest, sef sesiwn ymarferol awr o hyd lle dysgais fwy o sgiliau ymarferol. Roedd y cyfan yn gysylltiedig â’m harbenigedd clinigol a’m gwaith ymchwil fy hun dros yr 20 mlynedd diwethaf.”

Ac mae ei chysylltiadau â'r Wcráin yn parhau. Mae Dr Battle bellach yn goruchwylio meddyg o Wcráin sy'n gwneud PhD mewn trawma'r frest.

Yn ogystal, cysylltodd anesthetydd a oedd yn gweithio ar y rheng flaen â hi yn 2023 ynglŷn â'r sgôr risg yr oedd wedi'i datblygu.

“Rydw i wedi bod yn gwneud ymchwil gydag e byth ers hynny,” meddai hi. “Fe wnaethon ni sefydlu rhaglen ymchwil gyda’n gilydd. Mae e’n gweithio ar y rheng flaen, felly mae e’n gofalu am gleifion milwrol sy’n dod i’w ysbyty ar ôl cael eu hanafu.

“Rydym wedi gwneud dwy astudiaeth hyd yn hyn. Mae un eisoes wedi'i chyhoeddi, yn edrych ar boen cronig mewn cleifion sydd wedi cael trawma i'r frest. Mae'r llall yn ymwneud â defnyddio fy sgôr risg, a fydd yn cael ei gyhoeddi'n fuan.

“Rydym nawr yn dechrau astudiaeth newydd lle byddwn yn cyfweld â chleifion milwrol am eu hadferiad, i weld a oes pethau y gallwn eu newid yn y dyfodol i helpu pobl eraill.”

Dywedodd Dr Battle fod y gynhadledd hefyd wedi arwain at gais iddi gynghori ar ymchwil, archwilio a gwella ansawdd.

“Er eu bod nhw’n cyflwyno’r holl sgiliau ac adnoddau newydd hyn, mae angen iddyn nhw allu gwerthuso a yw’n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i’r grwpiau cleifion hefyd,” meddai hi.

“Felly mae'n edrych fel y byddaf yn gwneud mwy o addysgu a hyfforddi ar sut i werthuso triniaethau am effeithiolrwydd.

“Rwy'n cael ymdeimlad enfawr o foddhad o allu trosi'r gwaith rydw i wedi bod yn ei wneud ers blynyddoedd lawer gyda phoblogaeth sifil yn boblogaeth filwrol lle mae angen enfawr am adsefydlu strwythuredig.

“Mae gwybod bod fy ngwaith yn helpu’r sefyllfa draw yno, sydd mor ddifrifol, yn rhoi ymdeimlad mawr o gyflawniad i mi ac rwy’n gobeithio parhau i wneud mwy.”